Volkskrant mocht portretfoto bij Schiphol écht niet publiceren

Publiek debat over etnisch profileren

Volgens De Volkskrant was de foto in het belang van het publiek debat. Zowel over de (on)veiligheid van Schiphol met verscherpte controle en de werkelijkheid van dat moment dat vooral personen met een moslim-achtig uiterlijk eruit worden gepikt.

Daarover zegt het hof (r.o. 3.7):
“Aan het feit dat bij dergelijke controles mensen met een moslim-achtig uiterlijk eruit worden gepikt, het etnisch profileren – zoals De Volkskrant omschrijft: de werkelijkheid van dit moment – is in het artikel geen aandacht besteed.”

Een beeld zegt meer dan 1000 woorden

Daarnaast had de voorzieningenrechter, volgens De Volkskrant, de zeggingskracht van het beeld in het algemeen en deze foto in het bijzonder mee moeten nemen.

“Dat de Volkskrant […] de foto niet willekeurig heeft gekozen maar om te laten zien dat vooral moslims gecontroleerd werden […] had voor haar reden moeten zijn om ofwel de tekst bij de foto aan te passen ofwel Rashid op de foto niet herkenbaar af te beelden.” (r.o. 3.7)

De kop had anders gemoeten

Zoals ik in mijn vorige blogpost over deze situatie ook al schreef, is het hier vooral de kop bij de foto op de voorpagina, die voor problemen zorgt. De kop is te suggestief. Dat is nu ook het oordeel van het hof.

“De foto in combinatie met de bijbehorend kop dekt, naar het oordeel van het hof, niet de lading van het artikel.” (r.o. 3.8)

De publicatie van de foto draagt daarom niet bij aan het publieke debat. Volgens het hof moet de foto met de kop gezamenlijk bekeken worden en niet in combinatie met de het artikel op pagina 4 en 5.

Chilling effect

De Volkskrant vind de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting natuurlijk erg belangrijk. Daar zijn ze nu eenmaal een krant voor. Media worden ook wel de ‘public watchdog’ genoemd. Ze zijn als het ware een extra controlerend orgaan. Ze mogen kritisch zijn over bedrijven en personen, ook als we dat niet tof vinden. Om die functie goed uit te kunnen voeren moet er geen sprake zijn van censuur of een andere beperkende maatregelen. Het niet mogen publiceren van deze foto (in combinatie met deze kop), zou volgens De Volkskrant zorgen voor een zogenaamd ‘chilling effect’. Daarmee bedoelen ze te zeggen dat media hierdoor wellicht overmatig voorzichtig worden in wat ze publiceren, omdat ze het risico op het betalen van schadevergoeding niet willen lopen. Volgens het hof zullen “media en fotografen zich door het vonnis en dit arrest in de toekomst bij het publiceren en maken van foto’s [niet] meer geremd voelen.”

Rashid heeft zelf zijn naam aan de foto verbonden

Rashid publiceerde een open brief aan De Volkskrant. Hierdoor wisten nog veel meer mensen dat hij op die foto stond. In elk geval nog meer mensen dan de personen die hem al voldoende kenden om hem op die foto te kunnen herkennen. Het hof oordeelt daarom dat publicaties en uitingen van derden over deze foto, niet de verantwoordelijkheid zijn van De Volkskrant. (r.o. 3.10)

Overigens worden de negatieve reacties wel aan De Volkrant toegerekend, omdat deze negatieve reacties op de publicatie er niet hadden kunnen zijn als De Volkskrant de foto, met deze kop, niet zou hebben gepubliceerd.

Volgens de voorzieningenrechter en volgens het hof is de schade voor Rashid beperkt gebleven, waardoor ook het voorschot op de schadevergoeding beperkt is gebleven tot €1.500,-. De uitspraak impliceert naar mijn mening overigens wel dat de hoogte van de schadevergoeding hoger zou kunnen uitvallen in een bodemprocedure.

Meer over deze portretrechtskwestie en de Volkskrant

Lees de volledige uitspraak op de website van de Rechtspraak.

Lees ook de twee andere artikelen in deze serie:

• Volkskrant: portretrecht in de context van een onderschrift
• €1500 schadevergoeding wegens schending portretrecht