Een selfie in reclame – inbreuk op auteursrecht en portretrecht?
Selfies maken. De hele dag maar selfies maken. Ook met Oma samen. Gelukkige momenten deel je met anderen. Dus wordt de foto gedeeld op Pinterest. Leuk. Totdat diezelfde foto opeens opduikt bij advertenties van bedrijven waar je nog nooit van gehoord hebt.
Screenshot van Pinterest – Kayla Brandon
Yoga Facelift en het auteursrecht
Ze deed een reverse image search in Google. De foto bleek heel vaak op Pinterest en andere websites voor te komen. Naast de foto van haar en haar oma, was er ook een foto van een veel jonger meisje te zien. Die foto werd gebruikt voor een advertentie voor een ‘Do It Yourself Facelift’. Ook die foto haalde ze door Google heen en kwam ze op veel websites tegen. De foto zou zelfs met een bepaald WordPress theme worden meegeleverd.
Dit zoekt natuurlijk wel de grenzen van het auteursrecht en het portretrecht op.
LawStories in je mailbox?
In de VS kan er sprake zijn van Fair Use
In de VS kan het voor het auteursrecht nog uitmaken of een foto redactioneel of commercieel is gebruikt. Waarbij die scheidslijn vaak maar dun is. Dat komt door het fair use systeem dat ze daar hebben. Dat zou je als een wat bredere of uitgebreidere vorm van het citaatrecht kunnen zien. Als er geen winst wordt gemaakt met een werk, is het soms mogelijk dat het onder het mom van fair use toch gebruikt mag worden, zonder dat er toestemming voor nodig is en zonder dat er voor betaald hoeft te worden. Fair Use kennen we in de EU niet.
Auteursrecht: mag zo’n foto in Nederland gebruikt worden?
Het is een combinatie van auteursrecht en portretrecht. Allereerst heeft de maker van de selfie in eerste instantie een auteursrecht op de foto. Dat wil zeggen dat ze het uitsluitend recht heeft om de foto openbaar te maken en te verveelvoudigen. Zij kan daarmee een ander verbieden de foto te gebruiken, tenzij er gebruik gemaakt kan worden van een uitzondering, zoals het citaatrecht.
Hoe zit dat met het Portretrecht?
Daarnaast hebben de personen op de foto nog een portretrecht. Dat is weliswaar geen vetorecht, maar in sommige gevallen kunnen ze toch voorkomen dat een foto met hun portret erop wordt gebruikt. Met name wanneer de foto voor reclamedoeleinden wordt gebruikt of de context waarin de foto wordt geplaatst onjuist is en daarmee een verkeerde indruk wekt van deze personen. Als een portret in een advertentie wordt gebruikt, zullen veel mensen denken dat de geportretteerden daar aan meegewerkt hebben. Ofwel omdat ze toe hebben gestaan dat hun portret als stockfoto werd opgenomen en ook voor reclamedoeleinden mag worden gebruikt of omdat ze volledig achter dit merk staan. Zoals het portret in dit geval werd gebruikt, zouden de twee dames een redelijk belang hebben om zich tegen het gebruik van het portret te verzetten.
Dagvaarden dan maar?
De geportretteerde heeft er in dit geval voor gekozen om niet de dagvaarden. Dat heeft twee redenen: het is onduidelijk of dit gebruik nog onder fair use te brengen valt, waardoor het procesrisico wat groot is en de inbreukmaker bevindt zich niet in de VS, waardoor het een internationale en daarmee kostbare procedure wordt.
Op de website waarnaar de foto op Pinterest verwijst, heeft de foto inmiddels vervangen door een andere foto.
