Privacy: Wanneer mag ik zelf een bewakingscamera ophangen?

Lachen naar het vogeltje

Nee, heel blij ben ik niet met de camera van de buurvrouw. Maar de politie is wel heel blij met dat soort camera’s. Net zoals regelmatig bij Opsporing Verzocht, zoals ook in het najaar van 2017: twee gasten die naar boven springen, richting de camera, om de daaronder hangende sensor af te plakken om, blijkt later, op een ander moment in te kunnen breken zonder dat het alarm afgaat.

Top idee! Vooral omdat er kennelijk een sensor over was geslagen, het alarm dus wel afging en we prachtige beelden hadden van twee mannen die recht in de camera keken om te zien of ze de stickers wel goed op de sensor hadden geplakt.

Wanneer mag je een deurbelcamera of bewakingscamera plaatsen?

Al dat gefilm is natuurlijk gewoon een inbreuk op onze privacy. Maar niet elke inbreuk op privacy is ook onrechtmatig. Om te weten wanneer een camera wél is toegestaan, moeten we eigenlijk eerst weten wat er niet mag.

Heimelijk filmen in het openbaar

Een camera ophangen, waarmee je de openbare weg filmt, is in principe een overtreding waarvoor je tot twee maanden gevangenisstraf kunt krijgen. Dit heet heimelijk filmen.

Het is een overtreding wanneer je op de volgende manier filmt:

• met een daartoe aangebracht
• technisch hulpmiddel
• waarvan aanwezigheid niet duidelijk kenbaar is
• aanwezig op een publiek toegankelijke plaats
• afbeelding van een persoon vervaardigen

Het is pas een overtreding als het filmen aan alle vijf hierboven genoemde criteria voldoet én dit filmen ook nog eens wederrechtelijk is. Er bestaan dus wel situaties waarbij het filmen wel aan de vijf criteria voldoet, maar om andere redenen niet wederrechtelijk is. Dan mag het dus toch en is het niet strafbaar.

Om te bepalen of er sprake is van wederrechtelijkheid kun je in elk geval vast de volgende drie vragen afwegen:

• rechtvaardigt jouw belang de aanwezigheid van de camera?
• bestaan er geen andere (rechtmatige) mogelijkheden om dat belang te waarborgen?
• gebruik je de camera op zodanige wijze dat de inbreuk op de privacy zo klein mogelijk is?

Als je een voor publiek toegankelijke plaats filmt, maar daar zijn geen personen op te zien, dan mag het.
Als je filmt in het openbaar met je telefoon of camera in de hand, is het ook geen probleem, want die camera is niet aangebracht.

Strafrechtelijk is het dus geen probleem als ergens een bewakingscamera of deurbelcamera hangt, als de aanwezigheid daarvan duidelijk kenbaar is. Bijvoorbeeld omdat je die grote camera ziet hangen en dus ook als camera herkenbaar is of omdat er een duidelijk bordje bij hangt. Bij je deurbelcamera zou dus minimaal een sticker geplakt moeten worden

Natuurlijk zijn er wel uitzonderingen. Je kunt nog zo duidelijk maken dat je ergens filmt, maar filmen op een toilet, in een kleedkamer of in een pashokje mag natuurlijk nog steeds niet. En in heel uitzonderlijke gevallen hoeft juist weer niet kenbaar gemaakt te worden dat er gefilmd wordt.

AVG over inzet van camera’s

Van de AVG mag je persoonsgegevens verwerken voor zuiver privé en huishoudelijk gebruik. Wanneer je dus puur voor jezelf filmt, ben je in principe niet aan de AVG gebonden.

De vraag is dus vooral, tot welk punt is het ‘zuiver privé of huishoudelijk gebruik’?

Voor je eigen lol filmen, is niet zuiver privé of huishoudelijk. Het moet in die zin eigenlijk al wel gaan om een redelijk belang. Dat is waarom je niet onnodig de straat mag filmen. Dat heb je zelf namelijk helemaal niet nodig. Daarom moet je zo beperkt mogelijk filmen, zonder dat je daarmee je persoonlijke doel teveel aantast.

Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is dit meer een ‘niet tenzij’ verhaal. Ik vind ze daar dus eigenlijk net iets te streng in. Ze zetten de gebruiker van de camera hiermee op de tweede plaats, terwijl AVG van het omgekeerde uitgaat en stelt dat in principe de AVG juist niet van toepassing is.

Nou krijgt de Autoriteit Persoonsgegevens wel veel klachten binnen, ook over deurbelcamera’s en andere camera’s bij huizen, maar ze hebben de capaciteit niet om alle klachten goed te behandelen. Ze zullen dus hooguit waarschuwen en je vertellen wat je er zelf tegen kunt doen, maar verwacht niet dat de Autoriteit Persoonsgegevens naar aanleiding van een klacht jouw burenruzie komt oplossen.

Maar let op! Je mag de beelden niet zomaar met anderen delen. Dan is het geen zuiver privé of huiselijk gebruik.

Onrechtmatige daad om meer te filmen dan nodig

Een vangnetbepaling voor werkelijk alles is de onrechtmatige daad. Dit is civiel recht en kun je dus zelf als particulier inzetten. Je bent hiervoor niet afhankelijk van het strafrechtelijk systeem van politie en OM of van de handhaving door de Autoriteit Persoonsgegevens. Dat is fijn omdat je dus zelf de controle hebt en bovendien er sneller gehandeld kan worden. Het nadeel is dat het geld kost.

Er is sprake van een onrechtmatige daad bij een inbreuk op een recht. Dat kan dus ook het privacyrecht zijn. Maar ook als het meer algemeen maatschappelijk onbetamelijk is om te doen, kan het een onrechtmatige daad opleveren.

Hoe meer je dus van buren filmt, hoe groter de kans dat het onrechtmatig is. Als jouw camera bijvoorbeeld ook de overkant van de straat filmt of steeds alle auto’s filmt, terwijl het ook anders zou kunnen, dan zal dat snel een onrechtmatige daad opleveren.

Het openbaar maken van de opgenomen beelden zal overigens bijna altijd een onrechtmatige daad opleveren of anderszins de eer en goede naam schenden, terwijl jouw belang niet groter is.

Is een deurbelcamera of andere privé bewakingscamera dus toegestaan?

Ja.

Maar, je moet dus wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Zorg dus in elk geval dat duidelijk zichtbaar is dat je filmt en film niet meer van de openbare weg dan strikt noodzakelijk voor jouw doel.

Hoe zit dat met dashcams?

Een dashcam is niet per definitie ‘daartoe aangebracht’. Ja, hij zit misschien wel vastgeplakt aan de ruit, maar het gaat niet zozeer om de wijze van monteren, maar meer om de vraag of een camera ergens min of meer permanent een bepaald gebied filmt. En een auto rijdt rond. Er wordt dus niet steeds hetzelfde gebied gefilmd.

Nou ja, tenzij je je auto steeds op, min of meer, dezelfde plek parkeert en juist bij stilstand de camera laat draaien, zoals deze mevrouw in Duitsland deed. Ik heb de uitspraak niet gelezen, maar ik vermoed dat dit erachter zit en anders zou dat in Nederland een plausibele verklaring zijn. Lees over het geval in Duitsland ook bij The Post Online.

Zo zijn camera’s in een Tesla, die aan gaan wanneer iemand langs loopt, dus ook een probleem. De aanwezigheid van die camera is niet kenbaar. Het zit standaard in een Tesla en dat kunnen we op een gegeen moment wel weten natuurlijk, maar niet iedereen zal hem altijd aan hebben staan.

Niet heimelijk binnen filmen

Je mag niet heimelijk filmen. Stiekem ergens binnen filmen of fotograferen mocht al langer niet dan het filmen en fotograferen in publieke ruimtes. Het strafrechtelijk verbod op heimelijk filmen van de openbare ruimte is dus eigenlijk een uitbreiding van de regel dat je ergens binnen niet heimelijk mag filmen.

Wil je dus in een winkel of kantoorpand of eigenlijk zelfs thuis een camera ophangen? Dan moet je dat ook kenbaar maken.

Sla je beelden van je deurbelcamera op?

Wil je gemaakte videobeelden ook opslaan? Dat doe je hoogstwaarschijnlijk in de cloud. Daarmee deel je de beelden al met anderen.

Mensen die zich zorgen maken om die camera’s, moeten zich vooral om twee zaken zorgen maken:

• Waar, hoe en hoe lang het wordt opgeslagen. Is het wel goed beveiligd? Wie kan erbij?
• Of de beelden openbaar gemaakt worden

Een camera lost je burenruzie niet op

Camera’s worden te vaak gebruikt om bewijs te vergaren in burenruzies. Dat een ander toch echt iets fout doet.

Te vaak blijkt het probleem te klein en/of de beelden te onduidelijk, waardoor de opnamen niets bijdragen. Natuurlijk vind je zelf dat de beelden overduidelijk zijn. Maar of jij dat vindt is de vraag niet. Je zou zoiets dus sowieso pas in moeten zetten als het overduidelijk is.

De kans is groter dat zo’n camera olie op het vuur gooit en dat de buren gaan klagen. En die klacht is dan meestal een civiele rechtszaak. Behalve dat je camera verwijderd moet worden, kan het ook zijn dat je schadevergoeding moet betalen. De buren winnen namelijk bijna altijd, omdat een burenruzie niet genoeg reden is om hen continu te filmen.