Portretrecht en Reclame zonder quitclaim
Portretrecht is geen vetorecht. ‘Niet leuk’ is geen argument. Je moet een redelijk belang hebben om je te kunnen verzetten tegen het gebruik van jouw portret. Als je portret in reclame of in een advertentie wordt gebruikt, heb je sneller een redelijk belang.
Portretrecht voor gewone Nederlanders
Dat bekende Nederlanders zich kunnen verzetten tegen het gebruik van hun portret in reclame, als ze daar geen toestemming voor hebben gegeven, dat begrijpen we allemaal wel. Logisch dat zij niet geassocieerd willen worden met bepaalde merken.
Lees ook:
- Picnic mocht lookalike Max Verstappen niet in reclame gebruiken
- Portretrecht in Reclame: Van Gaal eist een ton
- Portret Sabine Uitslag gebruikt voor reclame Kruidvat
Maar hoe zit dat met gewone Nederlanders? Zoals jij en ik.
Je hoeft geen bekende Nederlander te zijn om niet geassocieerd te willen worden met een bepaald merk, product of bedrijf.
LawStories in je mailbox?
Portret in reclame geeft eerder een redelijk belang
Of je als geportretteerde een redelijk belang hebt om je tegen openbaarmaking van je portret te kunnen verzetten, hangt af van de belangenafweging. Dat is de afweging tussen het privébelang van jou als geportretteerde en de vrijheid van meningsuiting, dat ook een commercieel belang kan zijn, van in dit geval het merk of bedrijf.
Als het gaat om reclame, is het uitgangspunt dat het belang van de geportretteerde al snel zwaarder zal wegen. Als jouw foto in een reclame-uiting wordt gebruikt, ziet het er al snel uit alsof je daar aan mee hebt gewerkt en je dus achter die uiting staat. Of je werkt nu eenmaal als model, maar dan is wel bekend dat je in meerdere reclame-uitingen voorkomt.
Is je portret gebruikt in reclame, terwijl je daar niet aan mee hebt gewerkt en geen quitclaim hebt getekend, dan heb je al snel een redelijk belang om je tegen het gebruik van jouw portret in die reclame te verzetten.
Zeg @Mitros. Hier heb ik naar mijn weten nooit toestemming voor gegeven. pic.twitter.com/rja8lTFnTe
— Nelleke Poorthuis (@Nelleke) August 1, 2018
And I’m gone. ?? #fifteenminutesoffame pic.twitter.com/nAIAcDFlTp
— Nelleke Poorthuis (@Nelleke) August 1, 2018
Toestemming of quitclaim
Met toestemming mag natuurlijk alles. Heb je een algemene quitclaim getekend, waarbij je portret bijvoorbeeld in een beeldbank geplaatst mag worden en ook voor reclames gebruikt mag worden, dan kun je tegen dat gebruik niets meer doen.
Maar heb je alleen een quitclaim getekend voor bepaald soort gebruik, dan mag het portret niet opeens voor andere doeleinden gebruikt worden. Er moet dan speciaal om toestemming gevraagd worden voor dat andere gebruik.
Heb je helemaal niet getekend, dan hangt alles af van de belangenafweging. Ook als je wel hebt meegewerkt aan het maken van de foto. Toestemming voor het fotograferen is nog geen toestemming voor het publiceren. Zeker niet als je niet zou weten waar het voor is.
In het voorbeeld hierboven, van Nelleke, heeft zij voor de foto meegewerkt voor Hartje Utrecht. Zij heeft daarbij geen algemene toestemming gegeven en al helemaal geen quitclaim getekend. Haar portret was dus onrechtmatig gebruikt.
Lees ook:
Laten portretteren voor je werkgever
Werkgevers willen soms graag hun personeel op de foto hebben. Niet alleen voor het smoelenboek, maar ook voor de website.
Een quitclaim laten tekenen? Er bestaat discussie over de waarde daarvan. Kunnen werknemers wel voldoende vrij toestemming geven? Zullen zij zich vanwege de verhoudingen niet te veel gedwongen voelen? Bang dat ze geen opslag krijgen als ze niet meewerken?
Aan de andere kant hoef het helemaal geen probleem te zijn om werknemers te fotograferen. Zolang werknemers neutraal op de foto staan en ze werkelijk bij dat bedrijf werken, is er niet veel aan de hand.
De foto’s moeten dan wel weer van een website verwijderd worden wanneer die persoon daar niet meer werkt. Flyers en brochures zullen ook vernieuwd moeten worden. De foto vertegenwoordigd dan niet meer de realiteit en dat is juist wat de geportretteerde een redelijk belang kan geven.
“Niet mijn quote!”
Nog erger wordt het als er bij je portret een citaat wordt geplaatst dat niet van jou is. Het gaat hier juist om de schending van eer en goede naam. Een verkeerd citaat maakt dat alleen maar erger.
Ook als het gaat om een werknemer, mag die persoon niet zomaar bepaalde woorden in de mond gelegd worden. Iemand die voor een bedrijf werkt, staat nog niet achter de slogan van het bedrijf.
Wat kun je ertegen doen?
Als jouw portret onrechtmatig is gebruikt, kun je eisen dat het portret verwijderd wordt.
Daar heeft ook Nelleke om gevraagd en het was binnen enkele uren geregeld, mét excuses. Zo eenvoudig kan het soms gaan.
Schadevergoeding? Voor een niet-bekende Nederlander is dat immateriële schadevergoeding. In Nederland zijn we niet al te gortig met het uitdelen daarvan.
Voorbeeld: In 2016 stond een jongen in zijn babyblauwe auto op de voorpagina van de Volkskrant. Hij was eruit gepikt voor controle bij Schiphol, toen dat tijdelijk extra beveiligd werd. Er stond de suggestieve titel ‘Is Schiphol nog veilig?’ bij. De jongen kreeg €1500,- schadevergoeding. Procederen om een schadevergoeding zal je daarom al snel meer kosten dan het op kan leveren. Procederen over portretrecht zou je alleen moeten doen als de andere partij niet meewerkt in het verwijderen van je portret.
Lees ook:
