Opzij gaat niet opzij voor een auteursrechtkwestie
Wat ben ik soms toch blij met twitter. Ik ben namelijk niet zo van de sensatiezoekende websites, maar als zo’n website iets leuks gevonden heeft, zoals een potentiële auteursrechtinbreuk door Opzij, lees ik dat toch graag. Het juli/augustus nummer van Opzij blijkt wel zeer geïnspireerd te zijn op de cover van New York Magazine. Hebben we nu een auteursrechtelijk probleem?
Een ode aan het citaatrecht
De nieuwe Opzij hoofdredactrice zegt in een reactie op twitter dat het geen foutje is. Het is een ode aan New York Magazine. Meer aan de cover veranderen, zou zorgen dat het geen citaat meer zou zijn.
De cover van New York Magazine blijkt al uit maart 2014 te zijn.
Een ode is in het auteursrecht niets. Een citaat wel. Is deze cover dan een citaat?
LawStories in je mailbox?
Meer dan inspiratie
De cover van Opzij is in elk geval meer dan inspiratie. Of beter gezegd: het is een kopie in spiegelbeeld. Tuinbroek met opgerolde pijpen, maar het linker been over het rechter heen, in plaats van andersom. Omhoog kijken, maar naar de linker bovenhoek van de cover in plaats van naar de rechter bovenhoek. Zelfs de rode lippenstift klopt. Alleen de ‘hengels’ van de tuinbroek zitten niet gedraaid.
Dit is meer dan enkel inspiratie. Dit is het namaken van een cover. Voor zover Opzij en Heleen van Royen zelf wat foto’s op internet hebben geplaatst van de shoot, zie ik veel overeenkomsten met nog een andere tuinbroek foto. Het verschil is hier groter, omdat Van Royen juist haar handen gebruikt om haar boezem te bedekken, terwijl Elisabeth Moss haar handen omhoog heeft, de uitsnede anders is, Van Royen op haar tenen staat, uitstraling anders is etc.
Citeren uit een fotoserie mag wel, maar dan moet er niet te veel uit overgenomen zijn. In dit geval is de serie van New York Magazine zelfs vrij gevarieerd. Naar mijn mening mag er daardoor alleen maar minder uit overgenomen worden.
Citaat
Bij het Nederlandse citaatrecht gaat het bovendien om het overnemen van iets, een stukje tekst of foto. Het namaken van een foto is per definitie geen citeren. Als het dan al een citaat zou zijn, mis ik de naam/bronvermelding.
Ik moet de hoofdredactrice van Opzij helaas ongelijk geven. De cover van Opzij is geen citaat van de cover van New York Magazine. In elk geval niet volgens het Nederlandse auteursrecht.
Misschien dat het in de VS nog onder hun fair use valt, maar daar heb ik te weinig verstand van.
Jongens en meisjes, dit heet nou citeren. Mooi is íe he! #opzij #newyorkmagazine pic.twitter.com/KZuFMJO6oK
— Opzij.nl (@Opzijredactie) June 25, 2014
Inspireren of kopiëren
Je laten inspireren door andere foto’s of fotografen, kunstwerken etc. etc. is natuurlijk geen enkel probleem. Zo is bijvoorbeeld een stijl niet beschermd door het auteursrecht en kun je in die stijl gerust werken. Een van de redenen waarom we bij H&M en Primark kleding kunnen kopen in dezelfde stijl en met hetzelfde idee als de kledingstukken in de collecties van veel duurdere merken.
Deze foto’s van Heleen van Royen gaan echter veel verder dan alleen inspiratie. Zoals ik al zei: het is nagenoeg een kopie in spiegelbeeld. Ik zou zelfs bijna durven zeggen: dit hoef ik toch niet meer uit te leggen, dit zie je zelf ook wel. Opzij (of No Candy als fotograaf) hadden voldoende andere keuzes kunnen maken om af te wijken van de New York Magazine cover, maar met behoudt van hetzelfde idee, zelfde stijl en sfeer.
Idee
Een idee is niet beschermd. De foto van New York Magazine zou niet oorspronkelijk (origineel) genoeg zijn.
Het idee ‘vrouw in spijkerbroek op witte achtergrond’, is inderdaad niet beschermd. Maar er is hier meer aan de hand dan dat.
De houding is exact hetzelfde, maar in spiegelbeeld. Kleding en styling zijn exact hetzelfde, maar in spiegelbeeld. Het is veel meer dan een idee.
Bovendien zijn er belangrijke auteursrechtelijke keuzes gemaakt: achtergrond, licht, kleding, styling, houding, lach etc. Misschien moeten fotografen aan de buitenwereld wel duidelijker laten merken welke beslissingen ze maken. Hoe zo’n foto tot stand komt. Wat een idee is en wat er allemaal nodig is om dit uit te werken tot een daadwerkelijke en definitieve foto. De laatste blogpost van Arnold Reyneveld is daarvoor wel een aardig begin.
foto’s New York Magazine: Cass Bird
foto’s Opzij: No Candy
Lees ook:
– Auteursrecht: citaat
– Blog en het beeldcitaat
– Auteursrecht: Werk
– Copycat? Niet zo snel.
– Plagiaat
– Auteursrecht: Stijl kun je niet beschermen
– Plagiaat en het sprookje van de kopie
