Kun je veroordeeld worden voor het liken van een belediging?
Belediging, smaad(schrift) en laster zijn strafbaar. Het OM kan mensen daarvoor vervolgen. Dat deden ze bijvoorbeeld bij de beledigingen van Sylvana Simons. 22 mensen werden veroordeeld voor beledigende uitingen die ze op social media deden. Maar zou je ook vervolgd kunnen worden wanneer je beledigende Facebook update liket? In Zwitserland wel. Daar werd een 45-jarige man veroordeeld tot een voorwaardelijke geldboete van (omgerekend) €3.700,- voor het liken van een beledigend bericht. Hoe zit dat in Nederland?
Vrijheid van Meningsuiting vs. Belediging
Het recht van de een houdt op waar het recht van de ander begint. Maar daar kan wel eens overlap in zitten. Dan moet toch afgewogen worden welk recht in het specifieke geval belangrijker is. De specifieke situatie en de context spelen daarin een belangrijke rol.
Retweeten op Twitter in 2010
In 2010 was Twitter nog redelijk nieuw. Retweeten kon toen alleen nog maar door ergens RT voor te zetten. Dat werd meestal, als het binnen 140 tekens paste, nog wel gevolgd door de naam van de tweep die de tweet oorspronkelijk plaatste. Plek voor nuancering was er dus niet. De retweetknop en de quote-tweet mogelijkheid zoals we die nu kennen, bestonden nog niet.
Columnist Bert Brussen retweette een (indirect) aan Wilders gerichte dreigtweet. Daarop wilde de politie wel even een hartig woordje met hem spreken. Tot een vervolging kwam het overigens uiteindelijk niet, omdat het OM van mening was dat uit de omstandigheden bleek dat de tweet niet van Bert Brussen zelf afkomstig was. Of hij het wel of niet met de tweet eens was, kon daaruit niet afgeleid worden, maar omdat de dreiging in elk geval niet direct bij hem vandaan kwam, werd hij niet vervolgd. Lees daarover ook de column die Brussen daarover zelf schreef voor Webwereld.
Sylvana Simons
Sylvana Simons werd beledigd. Het OM vervolgde 22 mensen. Ze kregen straffen die variëren van €150,- boete tot een taakstraf van 80 uur. De meeste van deze beledigingen vonden plaats op social media, zoals op Facebook. Ook in veel van deze zaken zie je dat getoetst wordt of de uitingen niet onder de vrijheid van meningsuiting zouden kunnen vallen. De uitingen gaan daarvoor echter steeds te ver. Ze dragen niet bij aan het debat en er hadden andere woorden gekozen kunnen worden om dezelfde mening te kunnen uiten.
“Dat dit wat erg ver ging zegt verdachte ook wel in te zien. De rechtbank is van oordeel dat ook onder al deze omstandigheden verdachte andere woorden had moeten kiezen. De gebruikte woorden kunnen in ieder geval niet bijdragen aan enige maatschappelijke discussie.” En over de vrijheid van meningsuiting zegt de rechter nog specifiek: “Het kan zo zijn dat verdachte het niet eens is met de opvattingen van aangeefster [aangeefster] en ook dat hij wat grof in de mond is, maar dat vormt nog geen vrijbrief om een bericht zoals door hem geplaatst op het internet te zetten.” (r.o. 7)
Alle uitspraken kun je vinden op Rechtspraak.nl (zoeken op Sylvana Simons). Je zult zien dat in veel uitspraken precies dezelfde overwegingen terugkomen.
Zwitserland
In Zwitserland werd Erwin Kessler beledigd door meerdere personen, onder meer door comments op Facebook. Meerdere mensen zijn daarvoor vervolgd. Een 45-jarige man was echter de eerste die veroordeeld werd voor het enkel liken van beledigende comments die derden gepubliceerd hadden. De man gaf meerdere artikelen en comments een like, specifiek met de bedoeling om meer ruchtbaarheid te geven aan de verhalen en beschuldigingen over Erwin Kessler.
“By clicking the like button, “the defendant clearly endorsed the unseemly content and made it his own,” the court statement said. […] The Zurich judge ruled the defendant had failed to prove that the comments he had liked on Facebook were true. At the same time, by liking the comments the man had disseminated them to his list of Facebook contacts, and “thus made them accessible to a large number of people”, the statement said.” lees ik in The Guardian.
“Zurich court judge Catherine Gerwig said at the trial on Monday said that ‘liking’ the posts was “spreading a value judgement”, reported newspaper the Tages Anzeiger. She said that a ‘like’ is associated with a positive, meaning he clearly supported the posts’ content.” lees ik in The Telegraph.
LawStories in je mailbox?
Is een like strafbaar in Nederland?
Door een bericht te liken of er een comment onder te plaatsen, verschijnt dat bericht ook op de timeline van je vrienden. Het zorgt dus voor een verspreiding/verdere openbaarmaking van een bepaalde post. Ongenuanceerd een belediging delen, zou daarom gezien kunnen worden als een verspreiding. Dat het verspreiden van dit soort berichten strafbaar kan zijn heb ik al uitgelegd in de blogpost over het filmpje van Patricia Paay. Belangrijk is wel dat de verspreiding zorgt voor meer ruchtbaarheid. Informatie die al algemeen bekend is, daar kun je geen extra ruchtbaarheid meer aan geven, waardoor die verspreiding niet strafbaar kan zijn.
Een like zorgt ervoor dat je vrienden dat bericht ook op hun timeline zien. Daar hoeft het bericht niet voor gedeeld te worden. Door te liken wordt er daarom ook verspreid. Tot enige tijd geleden kon er alleen een ‘duimpje omhoog’ gegeven worden op Facebook. Als je iets juist niet leuk vond, kon je dat niet met een symbool of smiley aangeven. Dat betekent dat een like toch meerdere betekenissen kon hebben. Bijvoorbeeld die van ‘interessant’ en dus niet per se van ‘vind ik leuk’ of ‘ben ik het mee eens’. Een like zou voorheen dus niet per se als uiting van de liker gezien kunnen worden. Het delen van een artikel eventueel wel.
Nu met de nieuwe emoticons die gebruikt kunnen worden, zoals het boze gezichtje, zou je wellicht kunnen zeggen dat een like wel als echte like en dus als ondersteuning van de uiting gezien moet kunnen worden.
Zullen er vervolgingen gaan plaatsvinden voor likes, in Nederland?
Al mag het OM zoiets vervolgen, er is helemaal geen tijd, geld en capaciteit om werkelijk alles te vervolgen. Situaties als deze, waarbij je ook nog te maken hebt met de vrijheid van meningsuiting, zullen daarom niet snel vervolgd worden. In elk geval niet op initiatief van het OM. Zoals gezegd is immers niet elke like van een beledigende uiting meteen strafbaar. Het hangt af van de omstandigheden van het geval.
Lees meer in Metro
Meer lezen over de veroordeling in Zwitserland kan bij Joop / The Guardian / Tages Anzeiger / Le Temps
