Auteursrecht op toegezonden werken aan journalist

Omgaan met een journalist

Een journalist heeft journalistieke vrijheden. Dat zit hem vooral in de vrijheid van meningsuiting, waaronder ook de vrijheid tot het vergaren van informatie valt. Journalisten worden ook wel de waakhonden van de maatschappij genoemd. Zij kunnen er voor zorgen dat de maatschappelijke discussie op gang blijft en zijn bijvoorbeeld kritisch over de politiek. Ze zullen altijd zoeken naar een goed verhaal. Dus ook als ze over jouw bedrijf schrijven of met jou een interview houden. Wil je invloed hebben op het stuk, zul je dat duidelijk moeten maken.
Onlangs is er nog een uitspraak geweest waarbij de rechter heeft bepaald dat het vooraf in willen en mogen zien van een artikel, nog niet de afspraak inhoudt dat publicatie van het artikel afhankelijk is van toestemming. Wil je dus publicatie van bijvoorbeeld een interview tegen kunnen houden, moet je niet alleen maar zeggen dat je het vooraf wil inzien en op feitelijkheden wilt controleren. Je zult expliciet moeten melden dat zonder jouw toestemming het interview niet geplaatst mag worden.
Bovendien moet je begrijpen dat bij een interview, een journalist nog heel veel zal wijzigen en toevoegen. Heel vaak zullen ze ook niet citeren maar parafraseren. Door alle keuzes die een journalist maakt, krijgt dier journalist (of diens werkgever) een auteursrecht op de uiteindelijke publicatie. Je mag dat interview, zonder toestemming, dus niet zomaar overnemen op je eigen site. Daarmee maak je een inbreuk op auteursrecht. Spreek af wanneer dat wel mag. Bijvoorbeeld een aantal weken na publicatie.

Toegezonden werken

Als je een klein beetje weet hoe journalisten werken, weet je ook een beetje wat zij verwachten. Als ze een persbericht opgestuurd krijgen, gaan ze er vanuit dat ze die integraal mogen overnemen, maar ook dat ze er slechts een klein van mogen gebruiken en er een nieuw artikel omheen mogen bouwen. Dat is dan misschien niet altijd precies zoals jij het zou willen, maar die impliciete toestemming geef je wel, bij het toesturen van dat persbericht. Hetzelfde geldt voor meegestuurd beeld. Dat mogen ze ook gebruiken. Daar hoort natuurlijk wel op z’n minst naamsvermelding bij.
Ben je nou in gesprek met een journalist, per e-mail of telefoon, en stuur je iets op om het beter uit te kunnen leggen of ter informatie, zonder dat je daar een voorbehoud bij maakt, mag je er van uitgaan dat ook die informatie en die voorbeelden door de journalist gebruikt mogen worden. Daarbij mag de journalist zelf bepalen hoe ze dat gebruiken. Tenzij je dus zeer expliciet aan zou geven waar de grenzen liggen.

Voorbeeld: Miscommunicatie

In de eerdergenoemde uitspraak gaat het om Jones Lang Lasalle, die een infographic en meer info aangeleverd hadden aan PropertyNL om te gebruiken in LOCUS, een nieuwe bijlage bij het FD. Er is een lange e-mailwisseling met een concepttekening en verschillende andere versies, waarbij Jones Lang Lasalle op een gegeven moment wel aangeeft dat ze liever niet hebben dat een bepaalde versie gebruikt wordt, maar waarbij ze toestemming voor het gebruik van een oudere versie niet intrekken. Bovendien heeft PropertyNL juist aangegeven juist graag die bepaalde versie wel te willen gebruiken. Er worden geen concrete afspraken gemaakt. Er wordt uit eindelijk een versie gebruikt waar Jones Lang Lasalle niet blij mee is, omdat bepaalde informatie niet meer zou kloppen. Daarop stapt Jones Lange Lasalle naar de rechter en vraagt om LOCUS te herdrukken, met de juiste infographic.
Jones Lang Lasalle wordt in het ongelijk gesteld, door de onduidelijke communicatie. De rechter zegt dat

Wie informatie aanlevert aan een journalist zal er rekening mee moeten houden dat de journalist daarvan gebruikt wat hem in het kader van zijn artikel nuttig voorkomt en dat bijvoorbeeld eerdere en latere informatie gecombineerd kan worden. Dat is de journalistieke vrijheid van de journalist.

Kortom: Jones Lang Lasalle had explicieter moeten zijn over het gebruik van de aangeleverde beelden. Ze hadden moeten zeggen dat de oude beelden niet meer gebruikt mochten worden en ze alleen toestemming geven om de laatste versie te gebruiken.
Het is hier vooral mis gegaan om wat ik noem ‘vrouwelijke communicatie’. Het is vooral veel ‘o, wat vervelend’ en ‘o, wat jammer’, zonder dat er concrete afspraken gemaakt worden of duidelijke grenzen gesteld worden. Aardig zijn is natuurlijk heel prettig en kan ook heel belangrijk zijn, maar zodra je grenzen aan wilt geven, zul je daar toch duidelijker en explicieter, ofwel ‘mannelijker’ in moeten zijn. Dat kan en mag ook best: “Vervelend dat het zo gelopen is, dat is mijn bedoeling niet geweest, maar je krijgt enkel toestemming om de laatste versie te gebruiken. Toestemming voor gebruik van eerdere versies moet ik helaas intrekken. Ik hoop op je begrip.” Of iets van die strekking.

Duidelijk communiceren en afspraken maken

Ach, ik zeg het niet voor het eerst:
Wees duidelijk in je verwachtingen. Spreek ze uit. Probeer de situatie vooraf vanuit het standpunt van de ander te bekijken om mogelijke problemen te tackelen. Wees duidelijk. Maak goede afspraken en zet deze bij voorkeur op papier of maak een samenvatting van de afspraken die je per e-mail verstuurt.

Lees ook:
– Auteursrecht op interviews en persberichten
– Vrijheid van Meningsuiting vs Eer en Goede Naam
– Rechten goed geregeld volgens fotoagentschap Phenster
– Auteursrecht smoesjes: maar zij doen het ook!
– Auteursrecht: Rijdende Rechter en de fotoshoot