Algemene Voorwaarden: nodig of overbodig?
Hoe goed leest u de ‘algemene voorwaarden’? kopte de Volkskrant gisteren. VK had hun cookiebeleid aangepast. De Volkskrant heeft onderin een balk, waarbij je op ‘ga verder’ moet klikken om de balk te laten verdwijnen. Je gaat dan akkoord met de cookievoorwaarden van de Volkskrant. In deze voorwaarden hebben zij enkele dagen de tekst ‘Als u akkoord gaat met de voorwaarden zoals hierboven omgeschreven, behoudt de Volkskrantredactie zich het recht voor uw konijn in jarretelles te hijsen en roze te verven.’ opgenomen. Toch hebben zij hierover geen vragen, klachten of lollige reacties gekregen. De conclusie van de Volkskrant is daarom dat niemand algemene voorwaarden leest. ‘Dat kost te veel tijd’, zegt Edwin Vlems. Die algemene voorwaarden maar afschaffen dan?
Algemene Voorwaarden verzamelen
Ik herinner me het nog goed. In een hoorcollegezaal van het Educatorium in Utrecht. Privaatrecht. De docent vertelde dat hij een collega had die algemene voorwaarden verzamelde. Ordners vol had ie. Las ze allemaal. Ik kon het me niet voorstellen. Wat is daar nou leuk aan? Wie gaat er nou voor z’n lol algemene voorwaarden lezen?
Niet lang daarna, toen ik meer verantwoordelijkheden kreeg en zelf allerlei contracten ging sluiten, bleek ik toch ook zo’n vervelende klant. Telefoonabonnement? Prima, mag ik de voorwaarden even rustig doorlezen? Je ziet zo’n verkoper denken: “waarom in hemelsnaam?” en “ehhh, ik heb ze net zo handig voor je samengevat.” Maar ja, jurist als ik ben vertrouw ik dat niet en lees ik de voorwaarden liever zelf. Verkopers kunnen er nog wel eens een handje van hebben de voorwaarden wat selectief samen te vatten, zal ik maar zeggen. Dus overal waar ik kom laat ik het personeel wachten en lees ik eerst de voorwaarden voor ik mijn handtekening zet. In webwinkels ook. En dan bestel ik er vaak niet als de voorwaarden niet deugen. Tenzij ik de verkoper vertrouw. Dan ben ik die vervelende jurist die er een mailtje aan waagt, meldt dat de voorwaarden niet kloppen, maar dat ik net wel bij ze besteld heb. Meestal krijg ik daar gelukkig positieve reacties op en willen de webwinkeliers vooral leren hoe het beter kan.
LawStories in je mailbox?
De voorwaarden die ik nooit lees
Ja, gek ben ik wel, maar de voorwaarden van iTunes…. ik geloof niet dat ik ooit verder gekomen ben dan de eerste tien regels. Onleesbaar en lang. Bovendien wil ik gewoon die muziek luisteren en neem ik de dienst toch wel af. En als ik de dienst toch wel afneem, wat maakt het dan uit of ik weet wat er in de voorwaarden staat? Dat zoek ik dan wel op als het fout is gegaan. Niet perse handig, want misschien had ik problemen juist wel kunnen voorkomen als ik de voorwaarden gelezen zou hebben, maar goed, dat terzijde.
Als ik een product of dienst toch wel afneem, ongeacht wat er in de voorwaarden staat, lees ik ze ook nauwelijks. Hetzelfde geldt voor die Volkskrant cookies. Nou bekijk ik de Volkskrant meestal mobiel en heb ik überhaupt geen last van die cookieverklaring, maar ik heb hem ook niet gelezen. De Volkskrant doet het voorkomen alsof je daardoor maar alles in voorwaarden zou kunnen stoppen wat je wil. Daar kunnen we nog wel een boompje over opzetten.
Algemene voorwaarden boompje
In Nederland (en de EU) kun je helemaal niet alles in algemene voorwaarden zetten wat je maar wil. Vooral niet als je met name aan consumenten levert of als groot bedrijf met ZZP’ers werkt. Daar hebben we de zwarte en de grijze lijst voor opgesteld. In die lijsten staan een hoop zaken die niet in je algemene voorwaarden mogen staan. Konijnen in jarretels hijsen en roze verven valt daar dus ook onder.
Het lastige is natuurlijk wel dat deze regels alleen in Nederland en de EU zo werken en dit niet bijvoorbeeld Amerikaanse regels zijn. Niet elke Amerikaanse dienst richt zich op gebruikers in de EU.
Welk recht is er dan van toepassing? Hebben we het dan maar te doen met de (Amerikaanse) voorwaarden zoals deze ons voorgelegd worden? Dat is nogal situatie afhankelijk.
‘Komt door die juristen’
Er komen steeds meer algemene voorwaarden, lijkt het soms wel. We lezen ze niet meer. ‘Zou ook teveel tijd kosten’, zei Edwin Vlems. ‘Komt door die juristen’, voegde hij daar subtiel aan toe. De wereld zou verjuridiseren en dat komt door die juristen. Tsja, zou ik ook zeggen. Als ik niet beter wist. Het zijn tenslotte toch voornamelijk de juristen die al die algemene voorwaarden schrijven. Velen zullen het zelfs aanraden. Maar ondernemers zijn eigenwijs genoeg om niet zomaar naar een jurist te luisteren en ook zelf na te denken.
Ik denk, laat de knuppel eens in het hoenderhok gooien, dat al die algemene voorwaarden er komen, omdat consumenten mondiger zijn geworden. Door de consumentenbond, waarvan je de tijdschriften nu ook in de supermarkt kunt kopen, Kassa, Radar, Kanniewaarzijn en andere consumtenprogramma’s die de consument steeds op hun rechten wijzen, maar bovendien ook doen voorkomen of bepaalde soorten service ook een recht zouden zijn. Mensen die een foto van internet hebben geplukt en op hun website hebben gezet en vervolgens door Getty worden aangesproken zijn per definitie zielig. Het tegengestelde is waar: het is een auteursrechtinbreuk. Ze hadden die foto nooit mogen gebruiken zonder toestemming. Dat hebben ze nu toch gedaan en moeten daarvoor schadevergoeding betalen. Dat Getty wellicht wat erg hoge bedragen vraagt voor soms wel erg kleine foto’s staat daar los van. Als deze programma’s nog niet voldoende informatie leveren, jutten de forumgebruikers van de fora bij deze programma’s elkaar wel op. Bovendien is er online steeds meer te vinden over consumentenrechten. Helemaal niet erg hoor. Misschien juist wel goed. Behoedt mensen er ook voor dat ze met een kluitje in het riet gestuurd worden, maar soms interpreteren mensen de regels verkeerd en dan gaat het fout.
Als een ondernemer geen regels meer stelt, gaan consumenten misbruik maken van de gaten die er vallen. Ze dwingen vaak genoeg al coulanceregelingen af. En laten we wel wezen: je kunt altijd nog positief afwijken van de strenge regels die een ondernemer op heeft laten stellen. Maar soepele regels strenger maken of gaten in regelgeving tijdens het probleem nog vullen is tijdens het spel de spelregels wijzigen en dat kan niet. Vindt de scheids ook niet goed.
Kippenboeren en miljoenenclaims
Het artikel op Marketingfacts gaat over een Amerikaans onderzoek waarin onderzocht werd hoeveel tijd Amerikanen kwijt zijn met het lezen van juridische documenten en hoeveel geld dat kost. ‘We’ schieten door, is de conclusie. Maar ‘wij’ Europeanen zijn ‘wij’ Amerikanen nog niet. Een Amerikaans document herken je aan een libality clause, geschreven in capitals. Veel herhalingen ook. Inderdaad vaak lange teksten. Het liefst met wat mooie kruisverwijzingen naar andere documenten. Tot ik alle Google voorwaarden doorgelezen en uitgeplozen had, was ik ook een paar uur verder. In Nederland zijn de meeste documenten echter een stuk korter. Geen ingewikkelde aansprakelijkheidsclausules, want die mogen we van de wet toch niet volledig uitsluiten. Naar mijn idee zijn de Nederlandse documenten ook een stuk beter leesbaar, maar ik ben wellicht wat bevooroordeeld.
‘Wij’ zouden ook doorgeschoten zijn, omdat er in Amerika een wet bestond die mensen niet alleen eigenaar van diens grond maakte, maar ook van de lucht erboven. Een kippenboer zou, naar verluid, vervolgens gezegd hebben dat piloten maar toestemming moesten vragen om over zijn land te mogen vliegen. In Nederland zou deze regel al nooit gemaakt zijn. Al zou de regel er zijn, dan wordt deze uitgelegd naar het doel van de regel, waarna de boer door de rechter naar huis gestuurd zou worden. Miljoenenclaims voor enkele gedownloade liedjes? Only in America. In Nederland mag je alleen werkelijke schade vergoed krijgen. Geen ‘punitive damages’. Een paar euro en een hoop meer voor het verspreiden van de muziek, de proceskosten en daarmee is het dan wel weer klaar.
Zinloze e-mail disclaimers
E-mail disclaimers zijn inderdaad zinloos, zoals Edwin ook in zijn artikel aanhaalt. Eenzijdig. Je kunt geen eenzijdige verplichtingen opleggen. De ontvanger wist tenslotte niet dat deze de mail zou ontvangen. Had het dus ook niet vooraf tegen kunnen houden en kunnen voorkomen aan de regels van de disclaimer vast te zitten. Het is als een ongevraagde toezending van producten. Die mag je in principe ook houden.
Disclaimers op websites kunnen naar mijn idee overigens wel zinvol zijn. Al is het maar omdat je ermee kunt informeren. Je kunt er uitleg in geven over je auteursrechten, misschien wel een notice & takedown procedure in opnemen, dat soort zaken.
Informatie waarvan je wil dat de bezoekers van je website die wel kunnen vinden als ze er naar op zoek zijn, maar waarmee je ze niet onnodig lastig wil vallen.
Lees ook:
– Algemene Voorwaarden
– Algemene Voorwaarden: wat zijn het en hoe schrijf je ze?
– Zijn algemene voorwaarden verplicht?
– Gebruik van algemene voorwaarden
– Help! Algemene Voorwaarden
