Auteursrecht: fotografie en social media

Social Media

Wat veel social media kanalen wel doen is het eisen van een licentie over het gebruik van de foto’s die je plaatst. Deze hebben ze nodig, zodat andere gebruikers je foto’s kunnen delen, bijvoorbeeld door het te sharen, retweeten of repinnen. In dit geval kunnen ze je foto’s dan ook gebruiken voor advertenties binnen hun eigen kanaal. Denk hierbij aan advertentievoorbeelden van Facebook, waarbij ze een foto die jij geplaatst hebt gebruiken om je over te halen via Facebook te adverteren. Ga er dus vanuit dat de foto’s die je eenmaal op een social media kanaal geplaatst hebt, binnen dat kanaal steeds gedeeld mogen blijven worden, zonder dat hier extra toestemming voor vereist is. Wel blijft de verplichting van naamsvermelding bestaan.
Lijkt het alsof de kanalen meer vragen dan ze nodig hebben? Ze maken niet eens van alle ruimte gebruik. Bedenk echter dat deze social media kanalen hun oorsprong in de VS hebben. Ze willen voorkomen dat ze de foto’s gebruiken op het randje van wat toegestaan is, dus maken ze de afspraken zo ruim dat ze niet in de buurt van de grenzen van de afspraken hoeven te komen bij het gebruik van het beeld. Zo voorkomen ze rechtszaken en besparen dus geld.

Foto’s buiten Social Media

Jouw foto’s mogen echter niet het kanaal verlaten, ze mogen niet gedownload worden om vervolgens te gebruiken op een andere website of blog. De enige uitzondering hierop is het citaatrecht. Als de foto iets zegt over bijvoorbeeld een nieuwsfeit en slechts ondersteunend werkt, dan mag het beeld gebruikt worden zonder toestemming, maar met naamsvermelding. Enkel ter versiering is niet voldoende. Het beeld moet relevant zijn voor de bijbehorende tekst. Slechts een onderschrift is te weinig tekst om het beeld als citaat te laten werken.

Dit is meteen het probleem met Pinterest. De beelden zijn meestal door de auteursrechthebbende al online geplaatst. Er naar linken en in feite de beelden binnen Pinterest embedden, zorgt voor een nieuwe openbaarmaking. Daar kan de auteursrechthebbende dus een stokje voor steken. Er is daarbij helaas geen sprake van een citaat, omdat het plaatsen van zo’n plaatje op Pinterest meestal niet gepaard gaat met grote hoeveelheden tekst. Positieve aan Pinterest is wel dat het instant aan bronvermelding doet.

Verantwoordelijkheid en Aansprakelijkheid

Wat social media kanalen wel vaak doen is in hun algemene voorwaarden opnemen dat ze er vanuit gaan dat de persoon die het werk op het kanaal heeft geplaatst, daartoe ook gerechtigd was. Dit houdt in dat jij zelf, als je een foto op een social media kanaal plaatst, de auteursrechthebbende bent of dat je hier toestemming voor hebt. Hiermee leggen zij de aansprakelijkheid dus bij jou, mochten zij een auteursrecht claim ontvangen.
Dat wil dus ook zeggen dat wanneer een derde een beeld van jou op social media geplaatst heeft en jij het betreffende kanaal hier vervolgens op aanspreekt, zij de plaatser weer aan kunnen spreken en daar schadevergoeding kunnen verhalen.

Zelf beelden op social media plaatsen? Als je zelf auteursrechthebbende bent is dit uiteraard geen probleem. Wees je echter wel bewust van de risico’s, zoals ongewenst delen, kopiëren, wijzigen en downloaden. Ook al mag het misschien niet. Handhaven op social media is lastig. Neem eventueel vooraf maatregelen door bijvoorbeeld het gebruik van een watermerk in de foto.
Wil je geen eigen werk, maar werk van een derde online plaatsen? Het is aan te raden gebruik te maken van creative commons licenties. Veel beelden op Flickr hebben een dergelijke licentie meegekregen, maar ook via Google Images kun je ze gemakkelijk vinden. Toestemming voor gebruik is dan al gegeven. Let er wel op dat het beeld niet commercieel gebruikt wordt, dit is meestal uitgesloten in de licentie. Daarnaast blijft naamsvermelding verplicht.

Delen

Belangrijk bij social media is natuurlijk het delen. Wanneer mag je content delen? Daar heb je in eerste instantie toestemming voor nodig.
Veel sites hebben social media buttons waarmee je content gemakkelijk kunt delen. In dat geval heeft de website eigenlijk al toestemming voor het delen gegeven door het faciliteren van die knopjes. Wel de deel-knopjes hebben, maar niet mogen delen is natuurlijk een beetje gek. Dat zouden ze dan expliciet moeten maken.
Kom je content tegen op social media zelf, dan mag je dat meestal ook delen. Zeker als het van de maker zelf komt. Let er wel op dat je dit niet doet wanneer het van een verborgen account komt, waarbij niet iedereen de content kan zien. Dan is van deze persoon kennelijk niet de bedoeling zijn/haar content te delen. Pagina’s die eigen content online plaatsen zijn meestal openbaar. Delen kan dan gerust, tenzij ze een expliciete uitzondering maken. Is de content niet van de persoon die het ook op het social media kanaal plaatste? Dan moet je misschien uitkijken. Het is dan niet altijd duidelijk of de content gedeeld mocht worden.

behoefte aan juridisch advies?

Lees ook:
– Moest Kluun’s site echt op zwart?
– Facebook, share, like & win acties
– Wat is nu commercieel gebruik?
– Gebruik van foto’s, geplaatst op social media, rechtmatig?
– Nieuwe voorwaarden Instagram