Foto’s en video’s kunnen liegen

Marrokkaanse hangjongeren

Het is een foto van een aantal Marrokkaans-Nederlandse jongens. Ze hebben jassen met capuchons aan, sommigen hebben deze helemaal over hun gezicht getrokken.

De foto wordt veel gebruikt bij artikelen over Marrokkaanse hangjongeren, terwijl uit de omschrijving bij het ANP al blijkt dat dit niet zo is.

Mensen die wel weten dat het gaat om een foto is gemaakt in Kamp Westerbork, waar een overlevende diens verhaal vertelt, vinden mensen het respectloos dat de jongeren er zo bij zitten. Ze zouden geen respect hebben voor de slachtoffers.

In feite vinden de jongens het verhaal juist aangrijpend. Ze willen hun emoties echter niet tonen aan de vier aanwezige fotografen en verschuilen zich daarom in hun jas.

Lees hier meer over bij De Volkskrant.

Is een foto nog veilig?

In rechtszaak tegen een foto op de voorpagina van de Volkskrant, bleek ook al dat een foto een bepaald idee kan scheppen. Het geeft een gekleurd beeld van de werkelijkheid, ook als de foto zelf niet gemanipuleerd is.

De context die eraan wordt toegevoegd, door een onderschrift of de titel van een artikel, kan dat erger of juist minder erg maken.

Dit is in elk geval wat zowel in kort geding als later door het hof werd bepaald over bovenstaande foto. Het zou teveel het idee hebben gegeven dat vooral mensen met een moslimachtig uiterlijk gecontroleerd werden of zelfs dat door hen Schiphol in de zomer van 2016 minder veilig zou zijn geweest. De jongen op de foto kreeg een schadevergoeding van €1500,- toegewezen.

Lees hierover uitgebreid in mijn eerdere artikelen over portretrecht en de Volkskrant.

Portretten en nieuws kunnen overigens prima samengaan. Door op de juiste manier de foto’s te kiezen en zorgvuldig om te gaan met de tekst in het onderschrift en in het artikel zelf.

Tijdens de covid-pandemie hielden mensen niet voldoende afstand

De mensen in de rij, staan veel te dicht op elkaar, als je de foto met een telelens/zoomlens maakt, alsof je zelf in de rij staat. Fotografeer je van de zijkant, dan blijkt er opeens ruim voldoende ruimte tussen mensen te zijn.

Dit zijn foto’s uit 2020.

Een tweetal zit tijdens corona naast elkaar op een bankje. Te dicht naast elkaar, lijkt het, wanneer je de foto bekijkt die met een teleobjectief is gemaakt. Zie je daarna een foto gemaakt vanuit een ander standpunt gemaakt met een groothoekobjectief, blijkt er opeens niets meer aan de hand te zijn.

De foto van de zogenaamde hangjongeren, geeft op zichzelf een eerlijk beeld van hoe de jongeren daar gezeten hebben. De foto van de kinderen in het Rijksmuseum ook. Daar ging het fout bij de gebruikte context en/of begeleidende tekst bij de foto, waardoor het een andere indruk gaf, dan wat de werkelijkheid was.

Maar aan de foto’s van de Deense nieuwswebsite Nyheder laat zien dat de manier waarop de foto’s zijn gemaakt, ook heel belangrijk is. Het gekozen standpunt en de gebruikte lens, zorgen voor een wereld van verschil. Van mensen die zich niet aan de regels houden, tot voorbeeldburgers.

Lees hierover ook via The Observers

Behoed voor een ongeval

Ander camerastandpunt. Opnieuw het tafereel bekijken. Nu ook een enkele seconde langer. De skinhead rent af op een man met een aktetas. De man pakt zijn aktetas met twee handen vast en houdt deze voor zich. De skinhead grijpt de aktetas vast.

Hij duwt de man richting het pand waar ze naast staan. Hij duwt hem tegen de muur. De pallet met bakstenen, waar de man met aktetas net nog onder stond, valt naar beneden. De skinhead redde de man en behoedde hem voor een ongeval.

Beeldmacht

Als de context het verhaal kan veranderen, maar ook of je maar een gedeelte van een verhaal ziet of niet, wat zouden we dan nog moeten of mogen filmen en hoe moeten we dat dan gebruiken?

Zoals we in de video van The Guardian het einde missen, zien we vaak juist het begin niet bij politie-optreden dat door omstanders wordt gefilmd. Dat geeft een verkeerd beeld. Zou de politie bodycams mogen of moeten gebruiken en zou dat dan de hele tijd aan moeten staan of juist niet? Mogen omstanders de politie filmen? Daarover ging de korte 2Doc Beeldmacht.

Mogen we de politie filmen? Voor strikt privégebruik is dat zowel voor de AVG als het portretrecht geen probleem. Maar dan het publiceren ervan. Mag dat ook? Voor journalistiek gebruik heeft de AVG een specifieke uitzondering en daarmee spring je ook meteen door de hoepel van de belangenafweging van het portretrecht, over het algemeen gezegd althans. Maar dit soort video’s van politie-optreden online gooien zonder journalistiek doel, maar meer te vergelijken met ‘wie kent deze dief‘ is een ander verhaal.

Juist wanneer de beelden een verkeerd beeld geven, mag er zelfs vanuit het standpunt van de vrijheid van meningsuiting of journalistiek minder, dan wanneer het meer objectief is. Hoe meer het gaat lijken op framing, hoe minder er mag. Hoe meer het commentaar in zo’n video zorgt voor een bepaalde context, idee of misschien zelfs belediging, hoe groter de kans dat het publiceren van de beelden niet meer door de deur kan.

Als het gaat om beelden van de bodycams van de politie: laat het meedraaien en breng het altijd in het strafdossier. Scheelt weer extra procedures daarover, om het alsnog in het dossier te krijgen of wanneer iemand een klacht in wil dienen tegen de politie.

1000 woorden zeggen meer dan één foto

Foto’s zeggen niet meer dan 1000 woorden. Misschien wel in de meer poëtische zin van het woord, maar lang niet altijd wanneer het draait om journalistiek of het goed weergeven van de werkelijkheid. Ook een foto biedt namelijk altijd een frame.

Een foto kan dus al praten, zonder woorden. Een foto kán wel meer zeggen dan 1000 woorden, maar het kan vooral ook het verkeerde zijn. Gebruik je 1000 woorden, of zelfs maar vier, die iets anders zeggen over de foto of de omstandigheden waarin ze genomen zijn, dan bekijk je de foto opeens heel anders.

Misschien is het dus vooral zo dat foto’s of video’s en tekst elkaar versterken. We moeten niet het een boven het ander verkiezen.