Zijn ‘openbare tweets’ fair game?
“Het zijn openbare tweets, neem ik aan?” schreef een webcare medewerker van de NS. Met de beste bedoelingen dacht de webcare medewerker een antwoord te geven op de vraag waarom tweets in treinen vertoond worden en of dat wel kan.
‘Het is openbaar’ of ‘Het staat op internet’, zijn echter geen redenen om auteursrechtelijke werken te mogen kopieëren.
Auteursrecht op tweets
Allereerst is natuurlijk de vraag of er überhaupt auteursrecht rust op tweets.
Een tweet moet een werk zijn. Het moet een eigen en oorspronkelijk karakter hebben en het stempel van de maker dragen. Ofwel, het moet voldoende origineel zijn en mag niet te banaal en triviaal zijn.
Alle gewone, gebruikelijke zinnen zijn over het algemeen te banaal en triviaal. Denk bijvoorbeeld aan slogan van Bavaria ‘Zo. Nu eerst een Bavaria’, die te banaal en triviaal werd gevonden.
Nu tweets meer dan 140 tekens kunnen bevatten, is het makkelijker geworden om van een tweet een auteursrechtelijk werk te maken. In 280 tekens kun je immers veel meer kwijt. Het hangt natuurlijk nog steeds van de specifieke tweet af of er auteursrecht op rust. Dat zal per tweet bekeken moeten worden. Een eenvoudig zwart-wit antwoord is er niet.
Op een foto rust al snel wel auteursrecht. Ook als het een eenvoudig kiekje is. Op een tweet met een foto, zal dus veel eerder auteursrecht rusten, dan op een tweet met alleen maar tekst.
LawStories in je mailbox?
Verveelvoudigen en openbaar maken
De rechten van een maker van een werk zijn om dat werk te verveelvoudigen en openbaar te maken. Een maker mag bovendien een ander verbieden dat te doen, behoudens beperking bij wet gesteld. Beperkingen zijn bijvoorbeeld het citaatrecht en de parodie.
Verveelvoudigen is het kopiëren en aanpassen van een werk.
Openbaar maken wil zeggen dat je een nieuw publiek bereikt.
Wat de NS doet is het ‘downloaden’ van de tweet. Ze kopiëren de tweet. Vervolgens publiceren ze het op de schermen in de trein. Dat is een verveelvoudiging. De tweet wordt namelijk van twitter af gehaald.
Vervolgens is het ook een nieuwe openbaarmaking. Het twitterpubliek of het internetpubliek is namelijk niet noodzakelijkerwijs hetzelfde publiek als de treinreiziger.
Hi Steven, ik neem aan dat het openbare Tweets zijn? ^GV
— NS online (@NS_online) December 6, 2018
Openbaar werk
Voor het auteursrecht maakt het niet uit dat iets openbaar is. Sterker nog, het is de maker die mag bepalen of een werk überhaupt openbaar gemaakt wordt.
Bovendien betekent ‘openbaar’ vooral of het gericht is op een bepaald publiek.
Iets dat openbaar op internet staat, in de zin dat het niet achter een slotje staat of op een andere manier maar voor een beperkt publiek beschikbaar is, is openbaar voor het gehele internetpubliek. Ofwel, iedereen die toegang heeft tot het internet, hoort bij het internetpubliek.
Maar dat het openbaar is, wil dus niet niet zeggen dat je het openbaar mag maken naar een ander publiek, zoals de treinreiziger of dat je het mag verveelvoudigen.
Citaat
De tweets zijn ook geen citaten. Alhoewel je vaak een tweet in zijn geheel mag gebruiken als citaat, betekent dat nog niet dat alles wat je met een tweet doet, ook een rechtsgeldig citaat is.
Een citaat moet namelijk een aankondiging, beoordeling, polemiek, wetenschappelijke verhandeling of vergelijkbaar doel hebben. Een tweet publiceren op een scherm in een trein, zonder verdere context, eigenlijk alleen ter vermaak en ter promotie van de NS, dient niet een van bovenstaande doelen. Daar faalt het al.
Embedden
Embedden mag. Je wijzigt dan niets aan het werk zelf, het blijft staan waar het staat. Daardoor is er geen sprake van een kopie, dus geen verveelvoudiging. Het is ook geen openbaar maken, omdat het blijft staan waar het stond en het hele internetpubliek als één publiek gezien moet worden.
Maar al zou je tweets op de schermen in de trein embedden, dan is het toch een openbaarmaking, omdat je het laat zien aan een ander publiek. Embedden op de site van de NS zou wel kunnen. Wie het dan de site bezoekt, al dan niet tijdens een treinreis, kan dan de embedded tweets zien.
Naamsvermelding
Makers hebben het recht op naamsvermelding. Althans, het recht zich te verzetten tegen het ontbreken ervan, maar dat komt praktisch gezien op hetzelfde neer.
In de Twitterconversatie met de NS, kwam er op een gegeven moment uit dat ze vonden dat een tweet juist wel op de schermen mocht verschijnen, als ze de naam van de maker juist maar niet zouden vermelden.
Dat komt waarschijnlijk vanuit het privacyidee. Een naam is een persoonsgegeven. Ook een accountnaam, die misschien wel ‘anoniem’ is, kan alsnog een persoonsgegeven zijn. Alle informatie waarmee een persoon direct of indirect geïdentificeerd kan worden, zijn al persoonsgegevens.
Dat kan dus de profielfoto zijn, de accountnaam, maar ook de inhoud van een tweet. De tweets worden meestal vanuit de trein gestuurd, met een tijdstip erbij. Dat geeft al informatie. Dan de inhoud van een tweet nog. Daardoor zou je zomaar kunnen weten om wie het gaat. Alleen een naam verwijderen zou dus al niet eens per se voldoende zijn om de tweet voldoende anoniem te maken.
Gelukkig is er een uitweg. Juist gegevens die door een betrokkene al kennelijk openbaar zijn gemaakt, mogen verwerkt worden. Er is natuurlijk nog een grondslag nodig, maar voor het vertonen van openbare tweets op de schermen in de treinen, kan het gerechtvaardigd belang een goede grondslag zijn.
Openbare tweets in de trein vertonen hoeft niet perse een privacyprobleem op te leveren.
