Kun je afzien van portretrecht?
Kun je afstand doen van je portretrecht? Veel fotografen en kranten en tijdschriften zouden dat best wel willen, dat mensen afstand zouden kunnen doen van hun portretrecht. Heb je nooit meer ergens discussie over. Maar kan dat ook?
Toestemming
Wat je wel kunt doen is de geportretteerde toestemming laten geven om het portret te mogen gebruiken. Je moet dat zien als een overeenkomst of contract.
Probleem daarbij is wel dat er vooral toestemming gegeven kan worden voor toepassingen die al bestaan. Vroeger kenden we bijvoorbeeld geen internet of e-books. Daar had iemand 30 jaar geleden dus ook geen toestemming voor kunnen geven. Een publicatie op internet kan tenslotte een veel grotere impact hebben dan een publicatie in een krant die op een gegeven moment weggegooid wordt en hooguit nog bij de KB te raadplegen is of iets dergelijks. Daarom kan er dus geen toestemming gegeven worden voor wat nog niet bestaat.
LawStories in je mailbox?
Ongelimiteerde toestemming
Kun je wel om toestemming vragen om het portret zo breed mogelijk te gebruiken? Dus tot in de eeuwigheid, voor alle soorten doeleinden, in bewerkte versies etcetera? Hoe breder en ongenuanceerder je de overeenkomst opstelt, hoe lastiger het kan zijn om achteraf aan te tonen of wel begrepen werd wat die toestemming precies inhield.
Is daardoor bijvoorbeeld wel duidelijk dat het portret in elke soort context gebruikt mag worden en daardoor ook in een context waar de geportretteerde geen rekening had gehouden of niet had hoeven verwachten dat het portret in die context gepubliceerd zou worden? Is die vage, brede toestemming wel voldoende om aan te geven dat het portret ook bewerkt mag worden, waardoor iemand alsnog belachelijk gemaakt kan worden door de bewerking, terwijl het origineel best onschuldig was?
Geeft toch maar grenzen aan
Geef bij voorkeur dus toch aan wat je in elk geval niet met die foto zal doen. Als je zeker weet dat de foto nooit voor advertenties ingezet zal worden, kun je dat best vermelden. Als je weet bij welke beeldbank je het in gaat leveren, waarom vermeld je dat niet? Als de foto speciaal voor een eigen project gemaakt wordt, weet je al goed of je wat aan de context gaat veranderen en of je het portret gaat bewerken, dus kun je dat ook best aangeven.
Is een quitclaim verstandig?
Als je op straat foto’s maakt en al dan niet toestemming vraagt om iemand te mogen fotograferen, is het dan handig of nodig om zo’n toestemmingsformulier, ook wel quitclaim, model release form of modelvrijwaringsverklaring genoemd, te gebruiken?
Noodzakelijk is het niet. Toestemming om te fotograferen zegt nog niets over het publiceren. Er is in elk geval geen sprake van een opdracht. Of je het portret gepubliceerd mag worden hangt daarom af van de belangenafweging. Dus het privacybelang van de geportretteerde en het belang van de publicerende partij. Wil je niet afhankelijk zijn van die belangenafweging, dan kan het handig zijn om wel zo’n formulier te laten tekenen.
Kun je met een formulier afstand doen van het portretrecht?
Met zo’n quitclaim doe je dus geen afstand van het portretrecht. Dat kan namelijk niet. Maar de toestemming kan wel zo duidelijk zijn, dat het de fotograaf en publicerende partijen de mogelijkheid geeft in zeer ruime mate het portret openbaar te maken. Bovendien kan eenmaal gegeven toestemming niet worden ingetrokken.
Lees ook: Portretrecht en Quitclaims / Kun je nog onder een quitclaim uit? / Portret zonder toestemming in een beeldbank
