Auteursrecht smoesjes: “Ik sta zelf op die foto!”
Auteursrecht en het portretrecht. Alsof ze een haat-liefde verhouding met elkaar hebben. De fotograaf vindt meestal dat hij/zij alles maar moet kunnen doen in het kader van het auteursrecht. Alsof daar nooit een beperking op kan rusten. Geportretteerden vinden vaak dat ze een vetorecht hebben en dat ze foto’s met hun portret zonder toestemming mogen gebruiken. Je raadt het al: de waarheid ligt weer eens in het midden.
Portretrecht – in opdracht
Als de geportretteerde het portret in opdracht heeft laten maken, mag de fotograaf het portret niet zonder toestemming van de geportretteerde openbaar maken. Als de geportretteerde over de foto beschikt, mag deze de foto wel verveelvoudigen. De geportretteerde mag echter de foto zonder toestemming van de fotograaf weer niet openbaar maken.
Kortom: de geportretteerde en de fotograaf moeten hier samen (vooraf) goede afspraken over maken.
LawStories in je mailbox?
Toestemming is nog geen opdracht
Er is een juridisch verschil tussen een foto die in opdracht is gemaakt en de foto die met toestemming van de geportretteerde is gemaakt. Meewerken aan de foto, is nog niet het opdracht geven om de foto te maken. Denk bijvoorbeeld aan fotografen die in opdracht van een tijdschrift werken. Zij fotografen vervolgens een model of maken een portret voor bij een interview. Dat doen zij in opdracht van het tijdschrift, niet in opdracht van het model of de geïnterviewde.
Portretrecht – niet in opdracht
Als een portret niet in opdracht gemaakt is, treedt de andere regel in werking: die van het redelijk belang. De fotograaf heeft het auteursrecht op die foto en mag de foto in de basis ook publiceren. De foto mag alleen niet gepubliceerd worden wanneer de geportretteerde een redelijk belang heeft om zich tegen die publicatie te verzetten. Zo’n redelijk belang is niet ‘dat vind ik niet leuk’ of ‘dat wil ik gewoon niet’ of ‘ik sta nooit mooi op de foto’. Een redelijk belang ontstaat pas na een belangenafweging. Dat is de afweging tussen het recht en de belangen van de geportretteerde en het belang van de publicatie.
Portret bij een interview
Portretten kunnen natuurlijk ook tekeningen, schilderijen, beeldhouwwerken e.d. zijn. Is het een fotoportret, dan mag deze portretfoto zonder toestemming van de fotograaf gepubliceerd worden in een nieuwsblad of tijdschrift (maar ook: tv-programma’s en websites), als de geportretteerde voor die publicatie toestemming heeft gegeven. Uiteraard moet er dan wel de naam van de fotograaf bij vermeld worden.
Geen situatie waarin geportretteerde publicatie kan eisen
De geportretteerde kan in sommige situaties de publicatie tegenhouden. De geportretteerde kan alleen nooit eisen dat dat hij/zij zelf de foto mag gebruiken. Dus foto’s gemaakt op een congres waar je gesproken hebt of van de netwerkborrel waar je aanwezig was, die mag je niet zomaar op je eigen site gebruiken, zonder toestemming van de fotograaf. Dat je zelf op de foto staat, maakt daarvoor niet uit. Je zou daarom kunnen zeggen dat de fotograaf meer rechten heeft op een portret dan de geportretteerde dat heeft.
Geen recht op je eigen portretfoto
De geportretteerde heeft dus geen recht op diens eigen portretfoto. Alleen als het in opdracht is gemaakt en de geportretteerde al over de foto beschikt, mag hij/zij het tot op zekere hoogte verveelvoudigen. De geportretteerde heeft nooit het recht om zonder toestemming diens eigen portret te publiceren. Het argument ‘ik sta zelf op die foto’, helpt daar dus niet bij.
Lees hierover ook:
– Portret zonder naamsvermelding gepubliceerd, wie is aansprakelijk?
– Portretrecht: in opdracht
– Portretrecht: niet in opdracht
