Moet MyJour betalen voor gebruik foto op social media?

Openbaar Maken en Verveelvoudigen in de Media

Wanneer een foto in de media wordt gebruikt, wordt deze meestal openbaar gemaakt én verveelvoudigd.

Openbaar maken is, kort gezegd, publiceren. Elke keer als het op/in een nieuw medium gepubliceerd wordt, is er sprake van een (nieuwe) openbaarmaking. Een criterium is of er sprake is van een ‘nieuw publiek’. Elk medium heeft zijn eigen doelgroep en publiek. Wanneer de foto in een ander medium wordt gepubliceerd, wordt daarmee (deels) een nieuw publiek bereikt.

Verveelvoudigen is het kopiëren van werk, maar ook het wijzigen van werk. Als je een foto naar iemand mailt is er al sprake van een verveelvoudiging. Er zijn dan tenslotte opeens twee bestanden van die foto. Een foto downloaden en weer uploaden is dus een verveelvoudiging. Een foto op de eigen servers zetten ook. Wanneer foto’s op social media gedeeld worden, is er sprake van een verveelvoudiging. Foto’s die Twitter en Facebook zelf uit een artikel halen wanneer er een link gedeeld wordt, worden meestal ook op de servers van deze social mediakanalen opgeslagen, waardoor er sprake is van een verveelvoudiging.

Om een artikel te kunnen publiceren is er dus meestal openbaarmaking én verveelvoudiging nodig. Zo zijn artikelen op Blendle en MyJour die eerst elders zijn gepubliceerd, altijd openbaarmakingen en verveelvoudigingen. Deze vorm van herpubliceren is meestal wel afgedekt in de licentie of overeenkomst tussen de fotograaf en het medium dat als eerste publiceerde.

Een link delen mag

Een hyperlink delen is geen probleem. Het is slechts een verwijzing. Het is geen verveelvoudiging, want het is slechts een link. Het is ook geen (nieuwe) openbaarmaking, omdat het slechts een verwijzing is, zoals je in de bibliotheek ook een index hebt om te weten waar je een bepaald boek kunt vinden.

Embedden mag ook. Met die techniek blijft de content op dezelfde site en server staan, maar kun je door het embedden de content toch op een andere website laten zien. Deze techniek is het meest bekend van YouTube. De filmpjes staan op de servers van YouTube, maar kun je door ze te embedden ook op je website laten zien.

Het probleem is dus dat bij het delen van een link op social media, niet alleen de hyperlink gedeeld wordt, maar die social media kanalen zelf bepalen dat er ook nog beeld getoond wordt. Dit is, voor zover ik begrepen heb, geen embedden. De foto wordt echt gekopieerd naar de servers van de social media kanalen. Of je dit ook technisch tegen kunt houden? Mij lijkt van wel, maar zeker weten doe ik dat niet. Wellicht dat een webbouwer of IT’er hier wel een antwoord op heeft.

Beperkingen: citaatrecht

Een van de belangrijkste beperkingen van het auteursrecht is het citaatrecht. Daar zijn wel een aantal criteria aan verbonden. Zo moet er een bepaald doel zijn en mag het niet slechts ter versiering dienen. Er mag maar een deel worden overgenomen en dit moet in een grotere context geplaatst worden. Daarnaast is naam- en bronvermelding verplicht.

Een verweer zou hier dus kunnen zijn dat er sprake is van een citaat. Maar op twitter citeren is erg lastig. Op Facebook zou dat natuurlijk wel kunnen. Door niet alleen de link te delen, maar er meer context bij te geven. Essentieel is nog wel de naam- en bronvermelding en die zou hier ontbroken hebben. Op Twitter zou dat ook mogen door een @ mention, als de maker ook Twitter heeft. Anders kan het alleen door de hele naam te noemen. Op Facebook is er ruimte genoeg om de naam te noemen, dus dat zou geen probleem hoeven zijn.

Commercieel gebruik

Chris Klomp merkte nog op dat MyJour vergeet dat zij de foto commercieel gebruikten. Maar of er geld mee verdiend wordt of niet, maakt voor het auteursrecht niet uit. Het is hooguit een argument om winstafdracht te vorderen.

Het is eerder interessant of de fotograaf normaal dergelijke licenties uitgeeft en tegen welk bedrag. Als een foto van een amateur wordt gebruikt, wat is dan de schade van die amateur die normaal nooit geld voor zijn foto’s vraagt?

Standpunten van Partijen

Wat mij allereerst opvalt is dat het enkel gaat om het gebruiken van de foto op social media. Kennelijk heeft de fotograaf geen probleem met het gebruik van de foto bij het artikel zelf. Desondanks lijkt het zo te zijn dat de foto bij het artikel op MyJour vervangen is door een andere foto.

De fotograaf vindt simpelweg dat er sprake is van een inbreuk op auteursrecht omdat de foto’s op social media hebben gestaan. MyJour vindt dat er geen sprake is van auteursrecht om verschillende redenen: de foto stond vrij toegankelijk op internet (niet achter een betaalmuur oid), ze mochten het artikel van Panorama overnemen en dus ook promoten, ze hebben de foto niet zelf (actief) verspreid en anders zou er sprake zijn van een citaat.

Het klopt dat de foto vrij toegankelijk is. Daarom kan en mag er ook naar gelinkt worden en zou de foto ook embed mogen worden. Helaas is er echter geen sprake van ‘slechts’ linken en er is ook geen sprake van embedden. De foto’s zijn inderdaad door de social media kanalen overgenomen en (opnieuw) openbaar gemaakt. Dat heeft MyJour niet zelf actief zo gedaan. Maar de foto is wel op social media terecht gekomen door de door MyJour geplaatste link (en omdat zij niet technisch hebben tegengehouden dat de afbeelding overgenomen zou worden). Ondanks dat ze het niet actief hebben gedaan, zijn ze er wel voor aansprakelijk. Als MyJour al een afspraak heeft met Panorama (Sanoma) om het artikel over te mogen nemen én te mogen promoten en daardoor dus ook de foto of stukjes tekst te mogen delen, maakt dat de relatie tussen de fotograaf en MyJour niet anders. MyJour zou in dat geval Sanoma in vrijwaring kunnen oproepen. Het kan zijn dat MyJour de foto inderdaad niet op deze manier had mogen gebruiken ten opzichte van de fotograaf, maar dat ze van Sanoma daar wel toestemming voor had gekregen. Door Sanoma in vrijwaring op te roepen zal de rechter ook naar de overeenkomst tussen MyJour en Sanoma moeten kijken. Als daaruit blijkt dat MyJour inderdaad de foto ook op social media mocht delen, zal, door de vrijwaring, Sanoma direct de schadevergoeding aan de fotograaf moeten betalen.

Schadevergoeding

Er wordt een schadevergoeding gevraagd van €7.500,- en veroordeling in de proceskosten van €4000,-.
De schadevergoeding is gebaseerd op een licentievergoeding van €1250,- per foto. Voor het ontbreken van naamsvermelding wordt nog een keer hetzelfde bedrag gevraagd. Vervolgens nog een keer een toeslag van weer hetzelfde bedrag omdat er geen toestemming is gevraagd. Dat uiteraard maal twee, omdat de foto op Facebook en op Twitter heeft gestaan.

Om zo’n bedrag te kunnen krijgen, moet de schadevergoeding goed onderbouwd zijn. Een opslag voor het ontbreken van toestemming wordt eigenlijk nooit toegekend. Meestal wordt die toeslag op een andere manier onderbouwd, waardoor deze soms wel toegekend wordt.
€1250,- voor een foto van Holleeder vind ik persoonlijk een hoog bedrag. Maar goed, als de fotograaf normaal gesproken altijd ongeveer dit soort bedragen voor zijn foto’s vraagt, zou het kunnen. In dit geval gaat het om een slechte foto bij een interview. Ik kan me daardoor voorstellen dat die €1250,- niet de gebruikelijke licentievergoeding is. Dat zou ook verklaren waarom er kennelijk €750,- als schadevergoeding is aangeboden en (ongevraagd) is overgemaakt.

Morgen is de comparitie van partijen

Morgen vindt de comparitie van partijen plaats. Dat is wat in de media meestal als de zitting of de rechtszaak wordt aangeduid. Een comparitie is simpelweg een zitting waarbij beide partijen nog eens aan het woord komen en de rechter meestal ook nog een hoop vragen stelt aan beide partijen om meer duidelijkheid te krijgen over het geschil. Wellicht dat er gevraagd wordt welke afspraken de fotograaf met Sanoma heeft en welke afspraken Sanoma en MyJour hebben gemaakt. Veel rechters geven partijen tijdens deze zitting ook nog eens de mogelijkheid om tot een schikking te komen.

Uitspraak zal duidelijkheid bieden

De publicaties op Twitter en Facebook heb ik helaas niet gezien. Of er sprake is geweest van een citaat kan ik daardoor niet beoordelen. Maar als we er van uit mogen gaan dat er geen sprake was van een citaat, ziet het er slecht uit voor MyJour. Er is nu eenmaal sprake van een verveelvoudiging, die veroorzaakt is door het delen van de link door MyJour.

De rechter zou in theorie natuurlijk kunnen zeggen dat niet MyJour heeft verveelvoudigd, maar dat Twitter en Facebook dat gedaan hebben. In dat geval zou MyJour niets te verwijten zijn en zouden ze geen schadevergoeding hoeven betalen.

De uitspraak is daarom belangrijk om duidelijkheid te krijgen. Mocht het echter zo zijn dat de rechter zegt dat er geen sprake is van een verveelvoudiging door MyJour, zijn we er nog niet. Omdat het ‘slechts’ een uitspraak is van een kantonrechter, zullen andere kantonrechters zich daar niet per se wat van aantrekken. Een uitspraak van een hof zou wat dat betreft meer duidelijkheid bieden, maar dan moet er in hoger beroep gegaan worden.

Na de zitting van morgen zal het waarschijnlijk ongeveer 6 weken duren voor de uitspraak beschikbaar is. Update: de rechter heeft aangeven eind september met een uitspraak te komen