Auteursrecht smoesjes: “Je had me moeten waarschuwen”
Veel mensen gebruiken om welke reden dan ook wel eens teksten of foto’s van een ander. En dat gaat niet altijd volgens de regels. Als die persoon er dan op aangesproken wordt krijgt de auteursrechthebbende vaak te horen: “Je had me even kunnen waarschuwen. Dan had ik het meteen verwijderd!” Maar dat is de omgekeerde wereld.
Auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker
“Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” zo luidt artikel 1 Auteurswet.
Dat wil zeggen dat alleen de maker van een werk het recht heeft om te bepalen of een werk, zoals een tekst, foto, muziek, ontwerp, openbaar gemaakt (gepubliceerd) of verveelvoudigd (gekopieerd of bewerkt) mag worden. Alleen als er in de wet een uitzondering staat, zoals het citaatrecht, mag het werk zonder toestemming van de maker gebruikt worden.
LawStories in je mailbox?
Vooraf toestemming van de auteursrechthebbende
Wil je een auteursrechtelijk beschermd werk gebruiken, heb je vooraf toestemming nodig van de auteursrechthebbende. Je moet dus vragen of je het werk mag gebruiken op de manier waarop jij het wil gebruiken. Omdat de auteursrechthebbende de enige is die mag bepalen of een werk openbaargemaakt of verveelvoudigd mag worden, moet je vooraf om toestemming vragen. Als je het achteraf doet, was er dus al sprake van openbaar maken en/of verveelvoudigen, ongeacht of de auteursrechthebbende dat goed vond. Vraag je geen toestemming en kun je ook geen gebruik maken van een wettelijke uitzondering, kan het zijn dat je schadevergoeding moet betalen.
Geen toestemming? Schadevergoeding!
Werd het werk onrechtmatig gebruikt, bijvoorbeeld omdat er niet om toestemming voor het gebruik is gevraagd? Dan lijdt de maker schade. Normaal gesproken zou de maker tenslotte wel een vergoeding voor dat gebruik gekregen hebben. De maker mag dus om een bedrag vragen dat gelijk staat aan het bedrag dat de maker normaal gesproken voor dit gebruik gevraagd en gekregen zou hebben.
Is waarschuwen dan niet genoeg?
Als alleen waarschuwen goed genoeg zou zijn, zou dat de omgekeerde wereld zijn. Dan is het niet meer het uitsluitend recht van de maker van een werk om het werk openbaar te maken en te verveelvoudigen, maar het uitsluitend recht van de maker om mensen aan te spreken op onrechtmatig gebruik, of zoiets. Het kost een maker tijd en soms geld om inbreuken op te sporen en daarover te e-mailen. Sterker nog, in die tijd kan de maker geen geld verdienen aan wat anders. Inbreuken opsporen kost dus tijd en geld. Als waarschuwen alleen genoeg zou zijn, is het voor een gebruiker altijd risicoloos om werk te gebruiken. Het kan ze niets kosten als ze het maar meteen weer offline halen na de waarschuwing. Als we dat toe zouden staan, zouden het aantal inbreuken alleen maar groter worden. De inbreuken zijn dan tenslotte min of meer ‘toegestaan’ tot het moment van waarschuwen.
Wat mag je wel gebruiken?
Zoek bij voorkeur bronnen die je kunt vertrouwen waar je werken vandaan kunt halen, zonder dat je daarvoor extra toestemming voor nodig hebt. Tref je elders een werk aan dat je graag wil gebruiken, zoek dan wie de maker is en neem contact met de maker op, zodat je om toestemming kunt vragen. Bekijk vooral ook of je werken misschien kunt citeren.
Wat kun je tegen onrechtmatig gebruik doen?
Als je het persoonlijk wel voldoende vindt om alleen te waarschuwen, stuur dan simpelweg een e-mail en vraag om verwijdering. Is dat voor jou niet voldoende, dan is het belangrijk om eerst bewijs te verzamelen voor je iets anders doet. Volg vervolgens het stappenplan om inbreuken aan te pakken.
