Downloaden uit illegale bron verboden?
Vandaag deed het Hof van Justitie van de Europese Unie uitspraak in een vraag over de thuiskopievergoeding. Het ministerie van justitie heeft daarop gereageerd door aan te geven dat per direct er niet meer gedownload mag worden uit illegale bron en dat voor deze downloads ook geen thuiskopieheffingen gelden. Naar verwachting wordt de thuiskopieheffing, die bijvoorbeeld op CD’s en MP3 spelers zit, verlaagd. Deze zomer weten we daar meer over. Maar wat was nu precies de uitspraak van het Hof van Justitie en hoe moeten we deze werkelijk interpreteren? Mogen we nu niet meer zomaar downloaden voor privé gebruik?
Auteursrecht en Thuiskopie
Het auteursrecht is het exclusieve recht van de maker van een werk. Alleen zij mogen, in de basis, openbaar maken en verveelvoudigen of bepalen wie dat mag doen (meestal door middel van een licentie). De wet kent hier enkele uitzonderingen op, zoals het bekende citaatrecht, maar ook de thuiskopie is zo’n uitzondering.
De thuiskopie of privé-kopie houdt kort gezegd in dat je voor eigen oefening, studie of gebruik, auteursrechtelijk beschermd werk mag verveelvoudigen. Dus ook kopiëren of namaken. Alleen niet in commerciële zin en je mag het niet openbaar maken, zoals uploaden. Deze thuiskopie is gratis. Om er voor te zorgen dat makers toch gecompenseerd worden, is er de thuiskopieheffing. In plaats de vergoeding die een maker krijgt omdat je de CD koopt, krijgen ze een vergoeding via de stichting Thuiskopie. Deze heffingen zitten op blanco dragers, zoals vroeger de cassettebandjes en nu op CD/DVD, MP3-spelers en dergelijke. De hoogte van de vergoeding wordt bepaald door de Stichting Onderhandelingen Thuiskopie (SONT).
Tot op heden werd er met de hoogte van de vergoeding rekening gehouden met kopieën uit illegale bron. Daar lijkt nu een einde aan te zijn gekomen.
LawStories in je mailbox?
Thuiskopieheffing ook voor downloaden uit illegale bron?
Een aantal ondernemingen die de blanco dragers leveren en dus te maken hebben met de heffingen, die vervolgend de verkoopprijs van de producten verhogen, spanden tegen Stichting Thuiskopie en tegen SONT een rechtszaak aan tegen de hoogte van de heffingen. Zij zijn namelijk van mening dat in de heffing niet de downloads uit illegale bron meegenomen moeten worden. De eerste uitspraak vond plaats in 2008 en vandaag kreeg Nederland antwoord van het Hof van Justitie van de Europese Unie op de vraag die de Hoge Raad hierover stelde. Ons Nederlandse auteursrecht moet namelijk in overeenstemming zijn met de Europese Auteursrechtrichtlijn. De vraag is of bij de heffing rekening houden met downloads uit illegale bron, wel in overeenstemming is met de richtlijn.
Auteursrechtrichtlijn
Uit de considerans van de richtlijn, zeg maar de overwegingen, blijkt onder meer het volgende:
“De doelstelling van een werkelijke steun aan de verspreiding van cultuur, mag niet worden gerealiseerd met middelen die ten koste gaan van een strikte bescherming van de rechten of door het gedogen van illegale vormen van distributie van nagemaakte of vervalste werken.”
en
“Er moet een rechtvaardig evenwicht van rechten en belangen worden gewaarborgd tussen de verschillende categorieën rechthebbenden en tussen de verschillende categorieën rechthebbenden en gebruikers van beschermd materiaal.”
De richtlijn voorziet in de mogelijkheid in nationale wetgeving een uitzondering op het auteursrecht op te nemen, zoals de thuiskopie. Daar moet echter wel een billijke vergoeding tegenover staan. Die billijke vergoeding mag centraal, zoals via de heffing, geregeld worden.
Bij de thuiskopieregeling moet, volgens de considerans, wel een goed evenwicht bestaan tussen de auteursrechtehebbenden die normaalgesproken een vergoeding krijgen en de gebruikers van het werk en van de kopieën.
Een richtlijn heeft tot doel de ‘interne markt’ te verbeteren. Dat wil zeggen dat het makkelijker moet worden voor Europese landen en ondernemingen uit Europese landen om met elkaar te handelen, zonder dat de landsgrenzen ook handelsgrenzen worden. Het is daarom belangrijk dat deze richtlijnen in elk land op dezelfde manier geïnterpreteerd worden.
In dit geval is het een keuze van landen om zo’n thuiskopieregeling in te voeren. Als een land voor een thuiskopieregeling kiest, moet deze regeling wel overeenstemmen met de richtlijn. Om die reden heeft de Hoge Raad een vraag gesteld aan het Hof van Justitie EU.
Hof van Justitie over Thuiskopieheffing
De Nederlandse Thuiskopieregeling is neutraal geformuleerd. Er staat niets in over de bron. Er staat enkel dat een privé kopie is toegestaan als uitzondering op het auteursrecht en dat hiervoor een billijke vergoeding betaald moet worden door de fabrikant of importeur van de ‘voorwerpen’ waarop deze kopieën opgeslagen kunnen worden.
De vraag is of er met de vaststelling van de hoogte van de heffing, rekening mocht worden gehouden met kopieën uit ongeoorloofde (illegale) bron.
Een thuiskopieregeling mag geen afbreuk doen aan de normale exploitatie van een werk. Dat wil zeggen dat het niet zo mag zijn dat door de thuiskopieregeling een maker zijn werk niet meer op een normale manier kan verkopen of licentiëren, omdat het werk al ‘gratis’ verkregen kan worden doormiddel van een thuiskopie.
Net zoals de Nederlandse regeling neutraal is geformuleerd, is de Europese regeling dat ook. Het Hof zegt echter dat de Europese regeling strikt geïnterpreteerd moet worden. In dit geval komt het er daarom op neer dat auteursrechthebbende de thuiskopie moeten accepteren, maar dat zij daarmee nog niet hoeven te accepteren dat deze kopieën via illegale bron verkregen worden.
Door het toestaan van kopieën uit illegale bron, worden namelijk min of meer automatisch illegale vormen van distributie gedoogd (zie overweging 36 e.v. van het arrest). Bovendien zou volgens het Hof, de huidige Thuiskopieregeling ‘de verspreiding van nagemaakte of vervalste werken aanmoedigen en daardoor noodzakelijkerwijze de omvang van de verkopen van, of andere legale transacties met betrekking tot, beschermde werken verminderen, zodat afbreuk zou worden gedaan aan de normale exploitatie daarvan.’
Waar het Hof vooral problemen mee heeft is dat er met de Nederlandse Thuiskopieregeling geen onderscheid wordt gemaakt tussen kopieën uit legale bron en kopieën uit illegale bron.
Hoogte van de heffing
In principe moet de persoon die kopieert de billijke vergoeding betalen. Dat is natuurlijk lastig te handhaven. Daarom staat de richtlijn toe dit op een meer centraal niveau te regelen. Vandaar het bestaan van de Thuiskopieheffing via apparaten e.d..
In Nederland werd de thuiskopieheffing geheven voor zowel kopieën uit legale als uit illegale bron. De heffing was daarom hoog. Het rechtvaardigt volgens het Hof namelijk niet het evenwicht tussen de bescherming van de auteursrechthebbenden en de gebruikers van de kopieën. Iedereen betaalt nu namelijk mee aan vergoedingen voor kopieën uit illegale bron. (r.o. 54 e.v.)
Mogen we nu niet meer downloaden?
De uitspraak van het Hof komt op een aantal punten neer:
– De richtlijn (en dus de Nederlandse Thuiskopieregeling) voorzien niet in toestemming te kopiëren uit illegale bron.
– De thuiskopieheffing mag niet geheven worden op downloads uit illegale bron (en moet dus verlaagd worden).
In praktische zin wil dit zeggen dat downloaden via torrentsites en p2p netwerken niet meer mag. Uploaden en daarmee openbaar maken van content mag namelijk niet zonder toestemming. Werken komen alleen op torrentsites en p2p netwerken terecht door te uploaden.
Downloaden uit legale bron mag wel. Het gaat er daarbij om dat de content op rechtmatige wijze op de betreffende website terecht is gekomen. De thuiskopieregeling blijft dus bestaan. Al is het maar om een kopie te mogen maken van de CD die je bij vrienden in de kast aantreft of omdat zij een e-book met jou delen.
Brein heeft overigens aangegeven geen individuele personen te zullen gaan vervolgen voor downloads uit illegale bron. Deze uitspraak van het Hof maakt het overigens juist wel weer mogelijk voor auteursrechthebbenden om individuele personen aan te spreken op hun download uit illegale bron. Handhaven zal wellicht lastig worden, maar in elk geval mag het handhaven weer.
Lees hier het arrest van het Hof van Justitie.
Meer leren over auteursrecht, de consequenties en mogelijkheden? Volg de Workshop Auteursrecht.
Lees ook:
– Downloaden uit illegale bron is illegaal.
– Embedden content nu toch toegestaan?
– Hyperlink is geen nieuwe openbaarmaking
– Auteursrecht: citaat
photo credit: johntrainor via photopin cc
