Kluun deel 3: in gesprek met Lars Boering
Kluun maakt wat los bij mensen. En dan bedoel ik niet perse met zijn boeken. Nadat hij zijn site op zwart gooide en een paar dagen geleden ook nog eens een oproep deed aan alle bloggers die ooit een rekening hebben van een fotograaf om dat aan hem te melden, kwamen verontwaardigingen naar boven en braken discussies op social media los. Is het internet vrij en mag Kluun inderdaad alles doen wat hij wil? Moet hij geen toestemming vragen aan al deze fotografen? Valt het onder het citaatrecht? Gaat Kluun hier te ver? Kluun is er in elk geval heel bot en niet al te genuanceerd over. Misschien begrijpen wij hem verkeerd, omdat hij zo ongenuanceerd is.
Elke verhaal kent in elk geval twee kanten. Kluun laat zijn hoofd niet zien op social media en heeft optredens afgezegd om zijn nieuwe boek te kunnen schrijven. Voor Radio 1 maakt hij een uitzondering en ging 13 juni 2013 8 minuten in gesprek met Lars Boering van de Fotografen Federatie die sprak als vertegenwoordiger van de fotografen in Nederland. Hieronder een samenvatting van dat gesprek.
Kluun
Kluun heeft geen moeite met elke rekening of elke vergoeding voor het gebruik van een foto. Fotografen hebben ook recht op brood en het exploiteren van hun auteursrecht, zegt hij.
Wel heeft hij moeite met rekeningen voor het gebruik van foto’s bij columns en blogs. Dat is anders. Hij zegt dat als er een foto bij een tekst geplaatst wordt, het dan een citaat is en onder de citaatexceptie valt. Dan heb je geen toestemming nodig en mag je de foto gewoon gebruiken. Citaatrecht geldt volgens hem niet alleen bij nieuwsfeiten, maar ook voor alle blogs, want dan valt het onder creatieve vrijheid. Hij zegt daar telkens groot de naam van de fotograaf bij te plaatsen en zelfs te bloggen over fotografen. Hij vraagt geen toestemming voor gebruik.
Kluun kreeg van een advocaat van een fotograaf een vordering tot schadevergoeding. Dit was tweemaal de licentievergoeding en kwam daardoor in totaal neer op €960,- voor het gebruik van 1 foto die hij tweemaal heeft gebruikt. Kluun was bereid te schikken, de advocaat volgens Kluun niet. Het staat Kluun vooral tegen dat de advocaat kennelijk zijn businessmodel heeft gemaakt van het vorderen van schadevergoeding voor het onrechtmatig gebruik van foto’s door bloggers.
Kluun wil er nu een principezaak van maken.
Als oplossing ziet Kluun de mogelijkheid om foto’s voor een laag bedrag aan te bieden. Omdat het goedkoop is ga je op deze manier illegaal gebruik tegen.
LawStories in je mailbox?
Lars Boering
Zonder waarschuwing een rekening krijg je alleen als je niet aan de regels houdt. Je moet altijd vragen om toestemming voor het gebruik van een foto. Daar is veel misverstand over, maar het is niet anders dan andere afspraken die je over het auteursrecht moet maken. Het citaatrecht wordt vaak ten onrechte als excuus gebruikt om een foto zonder toestemming te mogen gebruiken en zodoende onder een rechtszaak uit te komen. Lars zegt dat citaatrecht heel duidelijk is en alleen geldt bij nieuwsberichten en niet bij blogs of columns. Al helemaal niet bij het blog van Kluun, waar het niet gaat om nieuwsberichten. Hij zegt dat ook uit de rechtspraak blijkt dat het citaatrecht vaak ten onrechte ingezet wordt om zonder toestemming en vergoeding foto’s te mogen gebruiken.
Lars geeft een reactie op de strenge reactie van de fotograaf en diens advocaat. Zo mogen zij handelen zegt Lars. Die keuze is aan de fotograaf. De Fotografen Federatie heeft op dit moment geen zaak lopen. Zij zijn minder streng en proberen altijd te schikken, meestal met succes. Die verdubbeling is bovendien geen boete, dat bestaat niet in het auteursrecht volgens Lars. Het is ter vergoeding van de extra kosten die gemaakt worden, zoals vaststellen van de inbreuk en communicatie hierover. Lars Boering zegt dat niet na te gaan is of Kluun wel alle mogelijke moeite heeft gedaan, zoals Kluun en interviewer beweren. Hij herhaalt dat in rechtszaken het argument van citaatrecht ook vaak gebruikt wordt en door rechters ter zijde geschoven wordt.
Werk van fotografen wordt steeds meer gebruikt en ze verdienen steeds minder. Fotografen moeten zelf de keuze hebben of en waar een foto gepubliceerd wordt en of naamsvermelding voldoende is of dat zij er voor betaald willen worden.
Analyse
Kennelijk is er nog veel onduidelijkheid over het citaatrecht. Het is inderdaad zo dat het citaatrecht ook buiten nieuwsberichten ingezet kan worden. Het is echter niet zo dat een plaatje bij een blog altijd zonder toestemming mag. Dat plaatje moet relevant zijn bij de tekst van het artikel of blog. Zodra het alleen versiering is en niets bijdraagt aan de inhoud valt dit niet onder het citaatrecht. De waarheid ligt dus tussen het standpunt van Lars Boering en Kluun in.
De oplossing van kluun over de goedkope beelden is opmerkelijk. Hij noemt als voorbeeld al de beeldbank van Hollandse Hoogte en ANP – eerlijkefoto.nl, waar je al vanaf €1,- een foto kunt kopen. Als Kluun dit toch al weet, waarom maakt hij er dan geen gebruik van? Of waarom maakt hij geen gebruik van gratis content met voorafgaande toestemming, zoals met meerdere creative commons licenties mogelijk is. Daar kun je zelfs naar zoeken via het door Kluun zo geliefde Google Afbeeldingen.
Het viel mij ook op dat Kluun beweerde altijd naamsvermelding bij de foto te plaatsen. Dat is helaas niet waar. Er stonden vele foto’s zonder naamsvermelding op zijn blog. Overigens heeft Kluun al in 2009 geschreven over een andere vordering tot schadevergoeding, waarbij hij ook zijn reactie publiceerde. Daar geeft hij overigens geen blijk van kennis van het citaatrecht en beweert juist dat hij dacht de foto te mogen gebruiken, omdat hij het op Google Images heeft gevonden en daar niet meteen een naam van de maker bij zag staan.
Aan de andere kant is het van Lars Boering natuurlijk erg sympathiek dat hij zo opkomt voor fotografen en wil dat fotografen altijd het recht hebben om te beslissen waar hun werk gepubliceerd wordt. We kennen in Nederland (en Europa) echter wel de citaatexceptie en dat wil zeggen dat in sommige gevallen toestemming en een vergoeding nu juist niet vereist zijn. Het is een beperking op het auteursrecht. Of beter gezegd op de exploitatierechten van het auteursrecht. Als hij dat wil veranderen zal hij toch echt bij de wetgever aan moeten kloppen.
Overigens, de verdubbeling of verdrievoudiging van de licentievergoeding die fotografen/fotografen federatie vaak vragen komt voort uit de algemene voorwaarden van de fotografen federatie waar dat als boete is opgenomen, wanneer opdrachtgever de licentie schendt. Algemene voorwaarden gelden alleen bij een overeenkomst. Die overeenkomst is er niet wanneer iemand zonder toestemming een foto gebruikt. Is er inbreuk op auteursrecht gemaakt, dan kun je schadevergoeding eisen, dat wil zeggen het bedrag dat je anders gekregen zou hebben als er wel een overeenkomst zou zijn en eventueel buitengerechtelijke kosten en wettelijke rente. Breng je het geschil voor de rechter vraag je daar om een proceskosten veroordeling. Dat doet de fotografen federatie ook. Daar zijn alle kosten dus al in verwerkt. Een verveelvoudiging van de licentievergoeding is er dus niet om de kosten te dekken, maar werkt wel degelijk als een boete. Het zou trouwens ook gek zijn: de kosten hangen tenslotte niet af van de hoogte van de licentie, maar van de hoeveelheid werk.
Eigenlijk kom ik weer op mijn oude riedeltje terug: Kluun had deze problemen nooit hoeven hebben, als hij beter zou weten hoe het citaatrecht in elkaar zit of daar beter gebruik van zou maken. Andere oplossingen voor hem zouden zijn dat hij gebruik maakt van afbeeldingen die al de juiste licentie hebben meegekregen of dat hij toestemming vraagt voor gebruik. Hij heeft zelf nog de oplossing van het kopen van goedkope (stock)beelden aangedragen. Goed plan Kluun. Nu je weet hoe het zit, doe er wat mee!
Verloop van dit verhaal
Weet je niet wat er aan de hand is met Kluun? Lees hier bij:
Kluun deel 1 – hij zet zijn site op zwart
Kluun deel 2 – Klunimero en zijn oproep rekeningen van fotografen niet meer te betalen
Meer over de inhoud:
Auteursrecht: Naamsvermelding
Auteursrecht: Naamsvermelding 2
Beeldcitaat
Waarschuwen bij inbreuk op auteursrecht?
P.S. Lars Boering heeft inmiddels via social media aangegeven dat zijn standpunt dat citaatrecht alleen voor nieuwsfeiten geldt te kort door de bocht was.
